Karl Marx en zijne voorgangers

— 76 —

gen over en lieten ze daar achter. Zouden wij één oogenblik hebben te twijfelen aan het resultaat? Neen! De kinderen ( zouden gezamenlijk, zonder uitzondering, gelijk worden aan elke gewone inboorling en van die in karakter niet verschillen.

I „En zouden op gelijke manier, een zeker aantal van jongege-l boren kinderen tusschen het „gezelschap der vrienden” („genootschap van kwakers”) eenerzijds en tusschen het verwaarloosde gedeelte van de Londonsche bevolking welke St. Giles bewoont anderzijds uitgeruild worden, dan zouden de kinderen van de eersten, opgroeien en gelijk worden aan die van de laatsten; j vóórbestemd voor elk misdrijf, waarentegen de kinderen der i laatsten tot evenzoo matige, goede zedelijke menschen opgroeien, w gelijk de eersten dat zijn.”

* *

*

Dit waren, in ’t kort, de grondprincipes van Owen; de beginselen van zijn sociaal systeem, welke hij sedert ’tjaar 1812, toen hij met zijne agitatie begon, en in een gansche rij van brochures, voordrachten voor het volk en in tal van memories aan staatslieden nederlegde: „de mensch is het produkt der omstandigheden; ellende en misdaad, zij zijn de gevolgea van de mnatuur-lijke levensverhoudingen.” — Het moet alzoo onzen taak zijn, op de invoering van andere verhoudingen te werken. En dit, is in het belang van alle menschen, omdat alle menschen zonder uitzondering, onder de bestaande omstandigheden te lijden hebben. Elk mensch heeft een gelijk recht op welzijn, voorzoover dit de vooruitgang van de beschaving en de stand der produktie mogelijk maken en op de hoogst mogelijke graad van ontwikkeling, voorzoover dit zijn lichamelijke en geestelijke eigenschappen mochten vereischen. Daarom is het volgens Owen, eene maatschappelijke noodzakelijkheid, dat alle kinderen een zoo goed mogelijke opvoeding verkregen, opdat dat de huidige klas-sebevoorrechting in dit opzicht, ten minste niet meer heerschen, en voor eene organisatie plaats maken zal, waarin elk lid van de samenleving arbeiden kan voor de gemeenschap en deze hem wederkeerig, een menschwaardig bestaan daarvoor in ruil waarborgen kan.

Robert Owen vergenoegde zich niet met de hervormingen aan zijn eigen fabriek te New-Lanark, hij strekte zijne bemoeiengen ook uit over geheel Engeland. Het was een boozen tijd voor En-