Karl Marx en zijne voorgangers

— 188 —

uitbuiting van de oude markten. Waardoor dus? Daardoor, dat zij nog veelzijdiger en nog veel geweldiger crisissen voorbereidt en de middelen om die crisissen te voorkomen, juist worden verminderd.

De wapenen waarmede de bourgeoisie het feodalisme tegen den grond geslagen heeft, richten zich nu tegen de bourgeoisie zelve.

Maar de bourgeoisie heeft niet alleen de wapens gesmeed die haai- ten dood zullen brengen; zij heeft ook de menschen voortgebracht, die deze wapens tegen haar zullen voeren. Dit zijn de moderne arbeiders: het proletariaat.

In dezelfde mate waarin de bourgeoisie, d. w. z. het kapitaal zich ontwikkelt in diezelfde mate ontwikkelt zich óók het proletariaat; die klasse van moderne arbeiders, die slechts zoo lang te leven hebben, als zij arbeid kunnen vinden en die slechts zoo lang arbeid vinden, als hunnen arbeid het kapitaal vermeerdert. Deze arbeiders die zich stuksgewijs verkoopen moeten, zijn een waar, zooals elk handelsartikel dat is en daarvandaan gelijkmatig aan alle wisselingen van de concurrentie, aan alle schommelingen van de markt onderworpen.

De arbeid van de proletariërs heeft door de uitbreiding van de machinerie en de verdeeling van den arbeid, elk zelfstandig karakter en daarmede alle bekoorlijkheid voor den arbeider verloren. Hij is een gewoon aanhangsel van de machine geworden, van wien slechts de eenvoudigste, eentonigste en gemakkelijk aan te leeren handgrepen worden verlangd. De kosten die de arbeider veroorzaakt, bepalen zich daarvandaan tot die van de bloote levensmiddelen-hoeveelheid die hij noodig heeft tot zijn onderhoud en tot voortplanting van zijn geslacht. De prijs eener waar, ook die van den arbeid, is echter gelijk aan dieharer produk-tiekosten. In dezelfde mate, waarin de walgelijkheid van den arbeid toeneemt, in diezelfde mate neemt het loon &f. Meer nog, in dezelfde mate waarin de machinerie en de verdeeling van den arbeid toenemen, in diezelfde mate neemt ook de massa van den te verrichten arbeid toe, hetzij door vermeerdering van de arbeidsuren, hetzij door vermeerdering van de in een bepaalden tijd te leveren hoeveelheid arbeids, versnelde loop der machines enz.

De moderne industrie heeft de kleine werkplaats van den patrïarehalen meester doen veranderen in de groote fabriek van den kapitalistischen ondernemer. Arbeidersmassa’s tezamengedron-gen in de fabriek, worden aldaar op militaire wijze georganiseerd. Zij worden als ordinaire industrie-soldaten, onder het toezicht van een volledige hiërarchie van onder-officieren en officieren geplaatst. Zij zijn niet alleen knechten der bourgeoisklasse, maar