En toch leefden wij

Haarlem. (Treinreizen impliceerden al het lot tarten; de treinen werden regelmatig gecontroleerd op onderduikers, verzetsstrijders en andere ‘zwartrijders’. Bovendien werden de uitgangen van de stations vaak afgezet om verdachte personen te kunnen grijpen). Daar wachtte Lies mij voor het station op om mij ‘veilig’ naar het onderduikadres van het echtpaar Wohlfarth te brengen. Tegen donker haalde ze mij dan weer af en nam me mee naar huis waar ik mocht blijven slapen.

Van die twee dagen in Haarlem zijn alleen flarden in mijn geheugen blijven hangen. Ik was bang! Mijn angst nam nog toe tijdens de uren met zijn drieën in de kleine mij verstikkende ruimte waar Len en Sim nu al zestien maanden op elkaar leefden. Sim - altijd zwijgzaam - sprak weinig, maar diepzinnig, Len - van nature spraakzaam - leek wel een waterval. Ze had speciaal voor mij in een als kookhoek geïmproviseerd deel van de badkamer een caramelpudding voorbereid. Dat ontroerde mij zeer. Hoe had ze in deze situatie kunnen onthouden dat ik dol was op haar zelfgebrande caramelpudding? (In de zomer van 1942 was ik drie weken lang elke dag bij Hertha thuis geweest - zie mijn ‘Tagebuch’ dinsdag 28 juli, p. 45 - en had ik ruimschoots kunnen genieten van haar kookkunst, zonder overigens daarbij die van mijn moeder ontrouw te worden).

Hoe had ze die voor de ‘bovengronds’ levenden al moeizaam te verkrijgen ingrediënten voor mij kunnen opsparen? Ik zie ons nog, gebogen over de plank op de badkuip, Len gestadig roerend in de koekenpan met suiker die niet mocht aanbranden, ik vol bewondering toekijkend en de zalige caramellucht opsnuivend. Daar was het ook waar ik voorzichtig Werner ter sprake bracht. Maar ze reageerde zo persoonlijk in de trant van op Werner valt niets aan te merken dat ik er niet op doorging.

Mijn zus had Werner namelijk bij Hertha thuis leren kennen. Aangezet door Eva’s verlangen om vóór onze imminente ondergang tenminste nog een passende partner te vinden, had Len op een middag twee met hen bevriende vrijgezellen, G. Badrian en Werner G., samen met Eva ‘zum Kaffee’ uitgenodigd. Afloop bekend.

Badrian ging later in het verzet. In een straat in Amsterdam herinnert een gedenksteen aan hem: ‘geboren als Duitse Jood en op deze plaats op vrijdag 30 juni 1944 als strijder voor