En toch leefden wij

dikwijls gelukkig. Aan Jo en A. denk ik voortdurend en zo vaak aan M. (Marijke). Het helpt allemaal niet. Ook als je voor uren de innerlijke vrede terug hebt gevonden houdt het leed niet op zolang er oorlog is. Ik ben zo blij dat ik in deze 8 maanden zoveel mensen heb leren kennen. Het heeft me goed gedaan en wat eerst zo moeilijk en afschuwelijk, leek doet mij nu het meeste plezier. Steeds meer mensen, mensen zien en spreken is het mooiste wat er is. Vooral als ze zo goed en vriendschappelijk zijn. Hoffentlich, hoffentlich zie ik alleen die Mutti terug. Daar zit iets dwingends in. Het betekent veel meer dan alleen het weerzien met je eigen moeder. Je voelt van binnen datje groter en beter wordt, meer levensvatbaar. Maar het is toch een beetje armzalig als noch de eigen vader, noch de eigen moeder het zal ervaren. Wat is de vroege dood verschrikkelijk. Als kind denk je alleen aan jezelf, datje de betreffende nooit meer zult zien. Later pas word je je het leed voor hemzelf bewust, wat bij hem niet af was, wat hem onthouden bleef op aarde. Ik houd van vader nog veel meer dan bij zijn leven. Het moet wel waar zijn dat na de dood de verbondenheid bijna nog hechter kan worden. Hij is vaak zo dichtbij, der süsse, gute Alte. Wat is het dan wel als van een zo grotefamilie alleen maar 2 leden overblijven en het is alsof we de anderen nog in ons dragen, alsof ze door ons nog hier in het leven staan? Ik heb ook vaak het gevoel dat het voor hen veel moet verzachten dat wij beiden nog hier zijn.

*7

18 december 1943

Alles is elk ogenblik anders. Gister was Ag. er gelukkig. Ze kwam precies toen wij haar brief hadden gelezen. Ze is geweldig, zo dapper en nog steeds zo vol vertrouwen. Dat er zulke mensen zijn bewijst toch dat het leven de moeite waard is. Het is altijd weer zo mooi als je denkt en denkt over alles en dan ondanks al het slechte en verkeerde, ook watje in jezelf vindt, toch gelukkig kunt zijn alleen omdat je leeft en weet hoe goed toch veel is. Over later denk ik nooit na. Het doet er niet toe of ik ga trouwen,