En toch leefden wij

hun persoonlijk verslag te doen over de recente bevalling van zijn vrouw.

Vóór Jo en Agaath nog op de Molenweg een onderduiker in huis namen, hadden zij het dilemma aan Rita en Else afzonderlijk voorgelegd: ze wilden mensen die door de Duitsers van hun rechten beroofd waren en vogelvrij verklaard, in hun huis onderdak verlenen om hen tegen de Duitsers te beschermen. Maar dat zou een niet gering risico voor het hele gezin met zich meebrengen. Ze mocht er dan ook met niemand buiten het gezin over praten. Het leven van die onderduiker(s) stond op het spel en daardoor in zekere mate ook hun eigen leven. Hoe dacht zij, Rita, daarover? Moesten ze het doen of niet? Rita, voor haar leeftijd heel wijs en gevoelig, aarzelde geen ogenblik: doen. Else, kleine dondersteen van nog maar acht jaar, zweeg even beduusd nadat Jo was uitgesproken. Toen flapte ze eruit: “niet doen.” Op Jo’s vraag waarom niet, antwoordde ze slechts: “Ik ben bang.” Vol begrip voor deze instinctieve reactie probeerde Agaath het langs een andere weg. Wat zou Else zeggen als zijzelf, achtervolgd, door iedereen in de steek gelaten, ergens aan zou bellen met het verzoek te mogen schuilen en die mensen zouden haar uit angst voor hun eigen leven weerloos op straat laten staan? Met een toegeeflijk “doe dan maar” gaf intelligente Else zich nu gewonnen.

Rita had dan ook met één oogopslag de benarde situatie in huis door. Na enige tijd mocht ze met Else vertrekken naar een vriendin waar ze wel vaker logeerden. Toen ze van Jo afscheid zou nemen, trok hij haar op schoot en fluisterde haar in het oor: “Neem mijn tas, die naast mijn bureau op de grond staat, mee.” Rita: “Dat durf ik niet.” Jo zachtjes, geruststellend: “Je pakt hem gewoon op alsof het je schooltas is. Niemand zal daar op letten.” En zo gebeurde het. De probleemtas bevatte clandestiene bonkaarten voor de onderduikers en ander voor Jo zeer bezwarend materiaal. Jo wist dat bij die vriendin in huis een jonge man woonde die zich over de inhoud van de tas naar beste weten zou ontfermen.

En nu kwam Rita mij inlichten over wat zich in huize Vis had afgespeeld. Ik bewonderde haar houding. Diep geschokt door hetgeen ze thuis had meegemaakt en waarvan ze de gevolgen