En toch leefden wij

alarmeerde de politie. Die arriveerde ‘op tijd’ en rekende hen ter plaatse in. Alle pogingen naderhand om hen uit handen van de Duitsers te bevrijden liepen op niets uit. Gerda (20 november 1908) en Vera zijn vermoedelijk al op 27 juli 1943 in Sobibor vergast. Maar dat wist hier toen niemand, oom Juro het allerminst. Tot na de bevrijding bleef hij hopen weer met hen verenigd te worden.

Jo en Agaath kwamen op tijd thuis om nog wat met Bep te kunnen praten. Met het Vissenkwartier door de omstandigheden overvol wilde Bep bij goede vrienden in Amsterdam overnachten. Ik was al een probleem. Enige nog beschikbare plek voor die nacht: de grond in de huiskamer. Maar toen het zover was, Jo het matras had aangesleept, Agaath het beddengoed, en ik aanstalten maakte dit nachtverblijf in bezit te nemen, greep Jo onverwachts in. “Geen sprake van,” besliste hij a la Jo, “jij slaapt vannacht op bed bij Agaath op de kamer en ik overnacht hier op de grond.” En daar viel niet aan te tornen, wat ik ook te berde bracht. Een laatste, onvoorzien obstakel bij het naar bed gaan bleek mijn jurk. Vanwege de reis had ik die ochtend mijn lievelingsjurk aangedaan. Zoals al onze kleding was die door mijn moeder zelf ontworpen en genaaid. In de regel hadden wij kinderen geen inbreng bij het bepalen van het model. Maar een enkele keer, als een van ons haar al redenerend wist over te halen voor een eigen idee, zwichtte moeder voor een hartenwens. Deze jurk nu was het resultaat van zo’n compromis.

De wijde pofmouwen, afgezet met een strakke boord van een centimeter of drie, had ik erdoor gedrukt. En nu kon ik niet ‘uit de mouw’. Mijn hele rechterarm was sinds die ochtend zo pijnlijk opgezwollen dat elke poging mijn arm met ‘geweld’ door de nu veel te nauwe band te wurmen, mij alleen een kreet van pijn deed slaken. Tot Agaath de vergeefse worsteling niet langer kon aanzien en aanhoren en met een schaar behoedzaam mijn arm uit de mouw en mijn lijf van de jurk bevrijdde.