En toch leefden wij

Mijn pogingen om echt te leren zwemmen waren tot dan toe steeds weer in het water gevallen. Ik voel mij nog in het Hohenstaufenbad in Keulen aan de hengel spartelen. Maar de erop volgende promotie, los met kurk zwemmen, bleef een eenmalige ervaring. Voor joden verboden.

Toen wij in oktober 1937 naar Nederland kwamen, was ik tien jaar, werd dus geacht te kunnen zwemmen. Niemand tilde nog zwaar aan mijn afgebroken zwemopleiding. Na enkele maanden inburgering toog ik in mijn eentje op zwembadverkenning: Heiligeweg, Zuiderbad, waar het ondiepe zo minimaal was, dat ik ongemerkt in het diepe belandde en geen grond onder mijn voeten voelde toen ik even staande op adem wilde komen. De badmeester redde mij wel na eindeloze minuten mopperend van ‘de verdrinkingsdood’, maar het Zuiderbad heb ik nooit meer betreden.

’s Zomers was er het Amstelparkbad. Heerlijk in de buitenlucht. De ‘grote’ dochters van Jos, onze werkster, namen mij af en toe onder hun hoede, samen met hun kleine zusjes. Zij deden er alles aan mij onder het zwemmen vakkundig te laten ademhalen. Al zwemmende kwam ik achter het geheim van coördinatie van de diverse instructies. Maar ook hier haalde ik het zo begeerde eindpunt - mijn zwembrevet - niet meer. De zwembaden waren voortaan voor Joden verboden.

Het was zalig en Rita was nog trotser dan ik. Zusje, we gaan zo meteen naar bed. En die brief moet morgen weg. De hartelijke groeten van Jo en Ag. en, zussie, houd je goed, je bent mijn grootste schat.

Je kleintje (Vrije vertaling van ‘Kleines’ zoals vader en moeder mij vaak noemden).

7 augustus 1943 Liefste zus,

Ik sta op het punt om weg te gaan, maar omdat het waarschijnlijk heel lang zal duren voor ik je weer kan schrijven, doe ik het nu nog even. Ik heb echt het gevoel alsof ik weg ga, heel ver weg en alles achterlaat zoals het is. Ik ben er zo van overtuigd, dat