Plattelandjes

dat is het enige mooi. Het 'deux écoles' van Bergeret is reeds op zich zelf - de penibele omstandigheden daargelaten - de uiting van een filosoof. De massa erkent slechts één schoonheid, gelijk ook maar één waarheid, en 'de massa', heeft Bolland eens gezegd, telt altijd één man meer dan elk vermoedt!

Aan de andere kant heeft die massa, hebben vooral de primitieven en onontwikkelden een zeker ontzag voor alles dat veel geld waard blijkt, of waarover in de krant geschreven wordt of dat -speciaal hier schilderijen - in een museum terecht komt! U had eens, met mij, de gezichten van die boeren moeten zien veranderen toen op de verkoping van verleden week op een Indisch godenbeeldje, waarom ze eerst grinnikten, voortdurend hoger geboden werd...

Vorm u nu maar, aan de hand van deze gegevens, een beeld van de opinie die de katholieke Larense boer omtrent de Larense schilder hebben moet. Ze kunnen hun eigen esthetiek evenmin prijsgeven als de eigen religie, waaruit ze groeide, ze kunnen echter niet zonder meer de wereld der rijken, gezetenen, machtigen en prachtigen als een bende zotten beschouwen, ze zoeken dus voortdurend een brug te slaan tussen hun eigen mooi en 'ons' mooi — zal ik nu maar zeggen - ze trachten in bekende modellen en, zijn ze dat toevallig zelf, dan in zichzelf, iets op te sporen dat aan beider ideaal beantwoordt... En zo kom ik op mijn gevalletje...

Menig lezer heeft, dunkt me, het grote stuk van Hart Nibbrig, de drie Larense gebroeders, wel eens in het museum zien hangen. Van twee weet ik zeker, dat ze nog leven, de een, dragend de alleszins begrijpelijke bijnaam van 'Kromme Jan', vent met garen en band, de ander, 'de bokkeboer', voorziet de lieden van petroleum. Dikwijls zag ik de 'bokkeboer' voorbijsjokken en bijna even dikwijls ontwaarde ik dan in mezelf een benieuwdheid naar wat er in die man toch wel mocht omgaan. Lang niet jong meer, slecht ter been en onaanzienlijk moest hij in zijn eigen waardering wel heel ver afstaan van zijn eigen schoonheidsideaal; aan de andere kant weet hij natuurlijk, dat hij levensgroot te kijk hangt in een overweldigend def

66.