Prometheus

hevene" en verzoende ,,kampen" ze behooren, of ze zijn ,,idealist" als Spinoza, dan wel materialistisch determinist als Hobbes, ze erkennen en voelen allen, dat het menschelijk leven en de menschelijke daden bestuurd worden door een Noodwendigheid, waarin van ,,menschelijke vrijheid" geen sprake is. Dit voelt ook de nuchtere niet-filosoof, als hij ziet, hoe volkomen afhankelijk en hulpeloos wij tegenover de stoffelijke natuurkrachten en de geringste lichamelijke kwalen staan. Deze zelfde wezens zouden in het geestelijke en zedelijke een macht tegenover de Almacht uitoefenen en naar persoonlijk believen wijzigingen aanbrengen in den Scheppingsarbeid.

Zoo het Eenheidsbesef onvermijdelijk tot deze conclusie voert, het is hetzelfde Eenheidsbesef, 't welk ons brengt tot de erkenning, dat de eenige ware heerlijkheid, het eenige ware geluk in het aanschouwen der Eenheid, het ,,kennen van God" is gelegen. In het Eenheidsbesef ervaren we de ontoereikendheid en bedrieglijkheid der zinnelijke genietingen, in het Eenheidé-besef verliezen we den diétinctiédrang — bron van zoovele misdrijven en vergrijpen, in het Eenheidsbesef leeren we de heerlijkheid van ,,deugd" boven ,,ondeugd", van ,,liefde" boven ,,haat". Dan beseffen we met Sokrates: niemand doet willens kwaad — met Spinoza zeggen we: niemand kan God haten — met Plato weten we ,,Rechtvaardigheid is zielsgezondheid". Wie, die schoonheidsgevoel heeft, en de vrije keus tusschen een mooi en een leelijk huis, zal opzettelijk in een leelijk huis gaan wonen? En zoo hij het leelijke huis de voorkeur geeft, uit wansmaak, dan is hij beklagenswaardig, maar niet schuldig. De Rechtvaardigheid is de zielsgezondheid — wie, die gezond is, verkiest het ziekbed? Ziet men dus zieke menschen, dan kunnen ze niet gezond zijn, ziet men ze op baren gedragen, dan kunnen ze niet loopen, ziet men ze slecht handelen, dan kennen ze de heerlijkheid niet van de deugd, van de liefde, van de rechtvaardigheid, die een aesthetische behoefte is van de ziel en als zoodanig een ethische behoefte, want beide, wat men ethisch noemt, en wat men aesthetisch noemt, wortelen in een zuiver gevoel voor verhouding. Dit is de eenvoudige redeneering - men vindt ze in aanleg reeds zoo in Spinoza's ,,Tractatus Theologico Politicus", waar hij het leerstuk over den Zondeval weerlegt.

Waarom zouden deze eerste menschen het Kwaad hebben

40