Prometheus

hij in ziek, overeenkomstig zijn beide verlangens, — dat is: de beide noodzakelijkheden van zijn bestaan — twee strengen van eigenschappen, één die op het leven, een ander die op den dood is gericht, twee machtige drangen,één die hem noopt contrasten te creëeren en één die hem noopt contrasten te vernietigen.

Daartusschen is hij eeuwig geslingerd, wankelt hij, in alles wat hij is en in alles wat hij doet — al zijn conflicten, al de tegenstrijdigheden in zijn aard en handelwijze, ze zijn daartoe te herleiden, daartoe terug te brengen. Door contrastbesef zich ontwikkelend, komt hij tot redelijkheid en rechtsbesef: tot Eenheidsbestrevingen, tot bet vernietigen van contrasten; door zijn aanpassingsvermogen (als afstomping gezien) in die ontwikkeling gestuit, komt hij niet tot redelijkheid en niet tot rechtsbesef, en blijft zijn wensch onbewust gericht op louter zelfbehoud. We willen over de beteekenis van het aanpassingsvermogen later uitvoeriger spreken.

Overal dezelfde tegenstrijdigheid.

Dezelfde spreker, die in het eene oogenblik zijn gloed, zijn hartstocht, zijn welsprekendheid ontleent aan zijn drang om te overtuigen, om eenheid te creëeren tusschen zichzelf en zijn gehoor — zal zich een oogenblik later gehinderd voelen, wanneer hij verneemt dat een ander precies hetzelfde heeft geschreven of gezegd als hij, dat er dus iemand is, die in den toestand verkeert waarin hij zelf even tevoren zijn gansche gehoor wilde brengen 1 Toen werkte zijn eenheidsdrang — tegenover zijn collega echter de distinctiedrang, welke hem degeen die zijn zeldzaamheid, zijn uitnemendheid verminderend, aan zijn bestaan afbreuk doet, doet verafschuwen!

Het eenheidsgevoel, opgevat als broederschaps-gevoel zal altijd weer tot communisme drijven, de afkeer van wat ״com-mun" is, geboren uit distinctie-drang, zal altijd de poging doen mislukken.

Zooals de middelpuntvliedende kracht wordt ondervangen door de middelpuntzoekende, en door de wrijving de inertie, zoo wordt elk streven van den mensch naar eenheid ondervangen en gebroken door een tegengesteld streven naar contrast. Van de twee ״strengen" eigenschappen is elkeen uit de eene serie tegenover een uit de andere serie te stellen. En deze

20