In de schaduw

De oude Rebbe, met z'n lange, grijze baard, stond, achterom binnen-gekomen, in de ingang van 't schooltje, klapte in de handen, trok zich dan wat terug, om de jongens door te laten.

Ze traden nu een voor een binnen, gaven, naar oude gewoonte, allemaal hun meester 'n hand... 'dag Rebbe, dag Rebbe.' Hij, met z'n vriendelijk, oud gezicht, stond maar groetend te hoofdknikken, zei nu en dan zachtmoedig... 'dag kindere... dag jonges... dag meissies.' 't Zeerogig meiske nam-ie even apart... 'hoe is-et met de oogies, vrouwtje?' informeerde z'n zachte stem... 'bé-je nou nog bij de dokter gewees'?'

't Lokaal, waar ze nu door de zware, krakerige deur binnenkwamen, was klein en kaal, en 't rook er dufvoch-tig. 't Enige raam gaf uitzicht op 'n dor bleekveldje, met 'n regenbak en 'n privaat, afgesloten door hoge, molmi-ge schutting, 't Poortje daarin gaf op de weg en als 't openstond zag je er de voorbijgangers lopen, maar niet helemaal, net of ze geen hoofd hadden. Meestal was 't poortje dicht en dan viel er niets te zien dan de bovenstukken van bomen en de toppen van telegraaf-palen met de bovenste witte isoleerpotjes. In 't lokaal stonden enkel vier lange ouwerwetse schoolbanken, verveloos zwart-grijs, met gaten voor de inktkokers, die er niet waren, 'n roestig potkacheltje, dat voor 't gemak nooit werd weggenomen, en in een hoek 't wiebelige tafeltje met leunstoel van de Rebbe, 'n Afgeschilferd schoolbord besloeg 'n plek aan de ene muur, tussen een oud blikken fonteintje voor handenwassen - waarin nooit meer was dan enkele schaarse druppels, om naar de letter te kunnen voldoen aan 't ritueel voorschrift - en 'n houten lat met knoppen voor 't kleren-ophangen.

Bram, een van de eersten binnen, liep naar de kapstokken, hing er brutaalweg z'n pet op.

Dat gaf van de anderen verbaasde, ontstelde uitroepen; van sommigen, die 't wat heel erg vonden, zelfs protest. Van jongsaf was ze immers geleerd, dat in sjoel of school, op alle heilige plaatsen, ook in de open lucht, een Jood 't hoofd behoorde gedekt te houden, en ze vonden er iets griezeligs in, hier, vlak bij de sjoel, en onder 't oog van de Rebbe, tegen dat gebod te doen.

18