Hedendaags fetisjisme

aan dan de oude, de onveranderlijke driften en wanen een ‘wetenschappelijke’ of ‘zedelijke’ grondslag schijnen te ontlenen. Nooit vóór deze oorlog is de ‘schuldvraag’ zo voortdurend ter sprake gekomen, maar wie geneigd zou zijn, daarin een groei naar zedelijk verantwoordelijkheidsbesef te zien, komt van een koude kermis thuis, als hij de wederzijdse verontschuldigingen en aantijgingen gelezen heeft. Het zijn maar nieuwe frasen om oude driften goed te praten.

Op dezelfde manier ontstond het Gobinisme als een ‘wetenschappelijke’ bevestiging van wat de edelman in vroeger eeuwen zonder toelichting hartgrondig aanvaardde: zijn eigen superioriteit.

De hedendaagse antropo-psychologie en antropo-sociologie danken hun aanzijn aan dit karakteristieke hedendaagse streven, om aan de primitieve kuddedrift een wetenschappelijke basis te verschaffen. En daarin blijkt dan pas recht het absurde en oneerlijke karakter van het nationalisme.

In zijn boek Le Préjugé des Races heeft de Franse schrijver Jean Finot een aantal der in deze wetenschap gangbare systemen besproken en hun gebrek aan samenhang blootgelegd.

‘Autant d’écoles anthropologistes, autant de divisions des humains.’ Inderdaad, bij alle praten over ‘volks-aard’ bestaat er geen mens die weet, waarin hij hem eigenlijk zoeken moet.

Dezelfde Finot doet in zijn boek een vermakelijk verhaal over een in 1898 door hem ondernomen enquête bij een dertigtal vooraanstaande psychologen, geschiedschrijvers, dichters, filosofen, filologen, kortom lieden van allerlei slag en professie, teneinde er nu eens en voor al achter te komen, waarin de ‘Franse psyche’, waarmee ieder journalist en ieder politicus zo ijverig schermt, dan eigenlijk wel bestaat.

Bourget, Clarétie, Sarcey, Coppée, Bréal, Zola... het resultaat was een volkomen chaos van beweringen, die elkaar niet dekten en niet aanvulden, doch eerder elkaar weerspraken en weerlegden, zonder samenhang, systeem of continuïteit.

Ijdel gebazel.

Men kan datzelfde grapje in elk land uithalen en zal dan altijd hetzelfde fraaie resultaat krijgen. ‘Le nombre des volumes qui parlent de la Grèce est de beaucoup supérieur au

64