Hedendaags fetisjisme

bepaalde woorden en zegswijzen om wat ze in de loop der tijden zo hinderlijk-duidelijk zijn gaan uitdrukken.

Bij de meergenoemde ‘dévulgarisatie’ van het Frans behoorde ook het uitwerpen van ‘les mots ignobles’, en hierin was men nogal radicaal: ‘face’ zou niet meer worden geduld, omdat men een zeker lichaamsdeel wel aanduidt met ‘face du Grand Turc’, ‘poitrine’ omdat men spreekt van ‘poitrine de veau’ en het woord ‘besogne’ om een beperkte bijbetekenis.

Ten onzent heeft men de stationsnaam ‘Santpoort-Meeren-berg’ vervangen door ‘Santpoort Dorp’, omdat het ‘Je moet uitstappen in Santpoort-Meerenberg’ de mensen te hatelijk in de oren klonk. Maar bestaat er een naam, lieflijker van ‘klank’ en zin, dan Meeren-Berg? En toch wil men het woord niet, om zijn gebruikswaarde. Voelt men nu nog niet het zotte van kwalificaties als ‘zangerig’ en ‘kernachtig’? Gelooft maar vrij, dat de naam van het nog maar kort bestaande joodse krankzinnigengesticht ‘Apeldoornsche Bosch’ de joden nu reeds somber en sinister in de oren klinkt, maar wat helpt het, als men de inrichting een andere naam gaat geven? Dan zal zich het afgrijzen tegen de waanzin hechten aan die andere naam, en binnen een half jaar zal ‘Je bent rijp voor het Provinciaal’ precies zo stuitend klinken als nu: Je bent rijp voor Meerenberg.

Gelijk gezegd, het komt er niet op aan, wat Sjibbolet betekent, maar het is van vitaal belang dat ieder weet, wat de anderen er onder verstaan.

Het komt er niet op aan, wie de code samenstelt, of hoe ze is samengesteld, maar het is van de grootste betekenis, dat de mensen, die ermee omgaan, zich in het gebruik der tekens niet vergissen. Ook tot wachtwoord in het leger dient het ene woord zo goed als het andere, maar alles hangt er van af, dat iedereen de afspraak kent. Zo de taal. De taal op zich zelf is niets, is minder dan de hoop stenen, die door hun samenstelling als materiaal bijdragen of afdoen tot de deugd van het gebouw en waaraan men toch geen waarde toekent voor en aleer de bouwmeester ze heeft geschikt. Minder, naar de intrinsieke waarde, dan die stenenhoop is de zogeheten ‘taalschat’, geen materiaal zelfs te heten, maar waarin de betekenis van elk teken onwrikbaar vast moet staan. Voor de duizenden onderschei-

49