cn wat voor vertalingen! Kan men clan aan zulk christendom eigenlijk wel een hogere waarde toekennen dan aan het inzicht van degenen die in Plato alleen door Schleiermacher werden ingewijd en niet door de anonymus van het gymnasium? En is dan niet het Hebreeuws minstens even onmisbaar als het Grieks? Toch leert alleen de theoloog, d. w. z. de vakman, Hebreeuws. Wat schuilt hieronder? Dit: het Hebreeuws is de taal van de jood, en wat erger is, in het algemeen van de arme jood. Want alleen de arme jood wordt ‘vroom’ opgevoed cn gaat tot zijn ‘Bar-mitswo’ bij de Rebbe op school, en leert daar, van menig nederig provinciaal Rebbetje, nog niet eens zo heel weinig Hebreeuws, dat hij in zijn dagelijkse gebeden en in de Synagoge voortdurend herhaalt, zodat heel veel schamele joodjes redelijk wel Tora en Talmoed lezen... zonder dat iemand hun dat aanrekent als een factor van beschaving en ontwikkeling. De deftige jood kent geen Hebreeuws, hij is ‘liberaal’ opgevoed, hij is niet naar de Rebbe-school geweest (de allerlaatste tijd komt daar, in de algemene opleving der nationalistische exaltatie, enige verandering in) en was hij het wel, en kende hij Hebreeuws, hij zou het nog verbergen, want de kennis van Hebreeuws wijst op burgerlijk joodse afkomst voor elk die geen theoloog is. Nooit kon dus Hebreeuws op één rang komen met Grieks cn Latijn, nooit kon de kennis ervan een kastedistinctief worden, een voorrecht der deftigen, daar het zich van meet af met het schamelste deel van het verachte jodendom associeerde. En niemand houdt staande dat een regel Hebreeuws meer waard is dan de beste vertaling van het Oude Testament! En geen ‘man-van-smaak’ smukt zijn onnozele verhandelingetjes op met ‘onvertaalbare’ Hebreeuwse woorden. Is er dan ook iets indrukwekkends of deftigs aan de lettertekens, die het ‘koosjer’ vormen op het raam van het joodse eethuisje? Hoe imponerend daarentegen het Griekse woord en het Latijnse citaat, waar de man-van-smaak der vorige generatie geen pagina buiten kon, en die meestal even veel om het lijf hadden als zijn Hollands. Hoe komt hier dan weer als overal als een andere aap uit weer een andere mouw, onder al deze schijnbaar wetenschappelijke en onpartijdige bekommeringen, de Kastc-oo