Verdediging van het Westen

eigenlijke bakermat van de nieuwe cultuur. De universele staat is het resultaat van de heerschappij ener minderheid. De betekenis die Toynbee hecht aan het culturele element in de maatschappijen, aan de Universele Kerken, maakt het duidelijk waarom hij in laatste instantie liever spreekt over „beschavingen” dan over maatschappijen. Tussen een vroegere beschaving en de nieuwe, is gewoonlijk een periode van „opvolgerstaten” (b.v. de rijken der Gothen, Vandalen, Franken) die het verband met het vroegere bewijzen. Wat hier nog alles erg schematisch en apodictisch klinkt, zal in de loop van Toynbee’s betoog levender en gecompliceerder worden.

We hebben tot dusver nog slechts met twee beschavingen, de Westers-Christelijke en de Helleense (Grieks-Romcinsc), in Toynbee’s inleiding kennisgemaakt, maar hij komt dan tot een opsomming van al de beschavingen, vergane en nog bestaande, waarvan wij kennisdragen.

We ontmoeten dus nu de Orthodox-Christelijke beschaving, ook verwant met de Helleense, doch uitgegaan van een andere basis (Constantinopel-Caesara, door Anatolië) en die in twee delen onderscheiden moet worden, het oudere: Byzantium-Balkan-Klein-Azië, en het nieuwere: Rusland.

Dan is er de Iranisch-Islamitischc beschaving, wier Universele staat het Kalifaat der Abbasiden was en wier Universele kerk de Islam is. Ook deze is in tweeën gevallen door het schisma van Sun-niten en Sjiiten, zodat we de eigenlijke Arabische Islam en de Ir etnische maatschappij hebben. Doch deze twee maatschappijen hebben weer hun oorsprong in een oudere beschaving: de Syrische. De omvang van de eigenlijke Syrische maatschappij valt samen met het rijk der Perzen in de tijd van Cyrus. Alcxandcr verovert dat rijk, dat daarna uiteen valt, ten dele door de Romeinen veroverd wordt, ten dele in onafhankelijke staten blijft voortbestaan, totdat tenslotte de Arabieren, na de verzwakking van Rome, het oude Syrische rijk herstellen. De Islam is in deze maatschappij geboren, en zij behoort tot deze maatschappij. Ook het Christendom is er geboren, maar zijn rol als Universele Kerk heeft het in andere maatschappijen gespeeld, al is dan ook de kiem van de scheppende kracht van het Christendom, niet van Helleense, doch van Syrische oorsprong. Doch grote Instellingen als universele kerken zijn nooit van „zuiver ras” in geestelijke zin, evenmin als een fysieke gemeenschap, een staat, ooit van een zuiver fysiek ras is.

Doch laat ons de opsomming voortzetten: We kennen de Indische maatschappij, die ouder is dan de Hindoe-beschaving, die thans in Brits-Indië overheerst. Zo kennen we ook in China de oudste, Chinese maatschappij, die later tot Ver-Oosterse beschaving wordt,

Verdediging van het Westen 5

*5