Verdediging van het Westen

het meest geschreven wordt, ook het belangrijkst is. Zo wordt b.v. over het Egypte der Ptolomaeën veel meer gepubliceerd dan over het rijk der Seleuciden met z’n vermenging van Syrische en Helleense beschaving, bakermat van Mithraïsme, Christendom, Mani-chcïsme en Islam, dat oneindig veel belangrijker is. Maar in Egypte zijn, dank zij het klimaat, veel meer papyrus-documentcn bewaard gebleven en dus schrijven we bij voorkeur over Egypte.

Er is echter nog een andere grote tekortkoming. We hebben de gewoonte aangenomen over levende dingen te schrijven alsof ze levenloos waren cn we beschouwen dat als het summum van zakelijkheid en wetenschappelijkheid. Dat is een reactie op romantische en rethorische geschicdschrljverij, maar in onze angst voor pathetische misleidingen, vervallen we in onpathetische drogredenen, des te meer, omdat, zoals Turgot reeds lang -vóór Bcrgson heeft opgemerkt, ons intellect speciaal voor actie op de buitenwereld en niet in de eerste plaats voor inzicht gemaakt schijnt. Bovendien, hoe zien wij de dingen? We hebben een kijk die bepaald is door een nationalisme, dat een overblijfsel is van stam-gecst, cn een Christendom dat universeel is, zodat als resultaat een „nationale geest” is ontstaan, die ons de hele wereld laat beschouwen als een vergroting van de nationale eenheid waarin wij leven. Zo construeert men wereldgeschiedenissen als een doorlopend en samenhangend geheel, dat noodzakelijkerwijze moest leiden tot het ontstaan cn de heerschappij der Westerse wereld.

De vraag is nu; is een universeel standpunt in de geschiedbeschouwing mogelijk?

Is b.v. Engeland of Groot-Britannië een uitgangspunt en een geheel? Neen, het hangt altijd en overal samen met de rest van de wereld en speciaal met de Westerse beschaving. Noch het parlementarisme, noch b.v. de „industriële revolutie” zijn specifiek Engels.

We moeten dus in grotere eenheden, in maatschappijen of beschavingen denken.

Dat lijkt ons vaak alleen mogelijk voor het verleden, doch niet meer voor het heden en de toekomst, omdat onze, Westerse, beschaving wereldomvattend schijnt te zijn. Doch dat is een schijn. Wel hebben we, op heden, politieke aanraking met de gehele wereld, terwijl dat ook economisch het geval is, doch cultureel bestaat dat contact niet. Enige eeuwen geleden was onze economische en politieke invloedssfeer véél kleiner, onze culturele sfeer was ongeveer gelijk, zegt Toynbee — een stelling die niet onaangevochten kan blijven cn waarop we nog terugkomen. De oudste kern van onze beschaving is het „Frankenland” rondom de as Romc-Parijs-Lon-

63