Verdediging van het Westen

Die beschaving heeft drie dominerende eigenschappen: ie ze herleidt alles tot materiële winst, ze ze is agressief. 3e ze is wetenschappelijk, proefondervindelijk ordenend. Het zij nogmaals herhaald dat men deze strekkingen in alle beschavingen vindt, omdat ze menselijk zijn, maar in de Westerse beschaving domineren ze. Onze wetenschap b.v. kon eerst ontstaan in een beschaving die de beheersing van het aardse het allervoornaamste achtte. Andere beschavingen die niet die mateloze begeerte naar beheersing van het aardse kenden, doch zich tevreden stelden met een beperkte beheersing, zoals Chinezen en Indiërs, zijn geestelijk niet minder begaafd dan wij, doch zij kennen slechts een wetenschap die ondergeschikt is aan de ethiek, of de filosofie, niet een wetenschap om de wetenschap en de techniek. Ook de Europese middeleeuwen waren vol van grote en scherpzinnige geesten, maar hun wetenschap was er terwille van de religie; ons type van wetenschap, ontstaan in de economistische stads-republieken van Italië, heeft zich met het economisme over de gehele aarde verbreid, doch werkelijk bloeien kan ze slechts zolang, en daar waar, de permanentie van het aardse het allesoverheersende motief is. De Boeddhist die geen permanentie, doch uitdoving der begeerten wil, zal een ander type van wetenschap kennen, en hij zal „de wetenschap” anders, en lager, waarderen.

Onze permanentie-drang doet ons denken dat de Westerse beschaving eeuwig is. Slechts enkelen, zoals Vico en Spengler, zien scherper. Het socialisme echter Is de meest typische uiting van de permanentie-idee. Het meent erfgenaam van het kapitalisme te zullen zijn en het is juist het toppunt van economie- en techniek-verheerlijking. Iedere beschaving heeft z’n eigen vormen van kapitalisme en van daaraan onverbrekelijk verbonden socialisme. Onze beschaving ziet, zodra ze zich krachtig begint te ontplooien (in de Cromwell-revolutie) tegelijkertijd z’n socialisme (Lillburne en Bellers) opkomen. Als de economie tot wetenschap gaat worden (Gos-sen, Jevons) wordt ook het socialisme „van utopie tot wetenschap” (Marx, Engels). In de periode van iSSo-’^o heeft het socialisme z’n hoogtepunt bereikt (sociale wetgeving, verzekeringen, erkenning recht op arbeid). Na 1890 begint de nedergang van het kapitalisme; er komt georganiseerd kapitalisme, staatskapitalisme, en dat is het begin van het einde ener beschaving. Toen begon ook de neergang van het socialisme, dat nu óf een oude-mannenhuis óf een soort fascisme is: reformisme of communisme.

Het economisme sterft. De fascisten geven een voorbeeld van verachting der economie. In het economisme echter bestond het probleem van de verdediging der dode en der levende economische

3²