De laatste Levano

״Nee”, zei ze en keek argwanend naar die griezel in de huiskamer waarvoor de huishoudster was gevlucht. ״Kom meisje, ik hoop dat je niet zo opgewonden raakt als juffrouw Inge. Ga je wel eens naar Crooswijk? Naar het graf van je grootouders en van je vader?”

״Ja”, zei ze en retireerde naar de deuropening.

״Nou, wat voel je dan? Zie je dan alleen maar de graf-stenen of is het alsof je ze bezoekt? Zondagsbezoek met bloemen.”

״Ja,” zei ze levendig. ״Ik gaat op visite, ja, dan zeg ik, dag opoe, dag vader, hoe is’t, rust zachies, zeg ik en dan leg ik me bloemen neer.”

״Beste kind, mijn doden hebben geen graf. Zij zijn ver-gast en verbrand. Hun as werd verstrooid door de wind. Ik kan ze niet bezoeken, maar hun geesten leven en ko-men hier, als ik dat vraag.”

״Ja,” zei ze opgelucht. ״As ’t zo is, dat vin ik niet eng. As ik in me bed leg en denk aan moeder, dan is ze opeens bij me, dan spreke we met mekaar.”

Ze keek naar de grond. Haar handen op de rug. Zij stond er slank, blond, gezond. Zij heette Johanna, maar wenste uitdrukkelijk Jopie te worden genoemd.

Opeens wierp zij het hoofd in de nek, keek mij hoog-moedig en verlegen aan. Bloosde.

״Juffrouw Inge stelt zich an. Ik zal opdoen.” Zij keerde zich om, stapte weg, lenig met een bepaalde gratie.

Jopie heeft de tafel opnieuw gedekt volgens mijn aanwij-zingen. Met zwaar matglanzend damast. Met het Franse porseleinen servies, met de kristallen kandelabers en het familiezilver. In het begin praatte zij veel, ik verbood het niet, maar allengs werd zij stiller, haar ogen peinzend,

20