Vorst van de ballingschap

als zij maar iets te vertellen hebben en niet alleen komen om te schrokken. Haar rente voor de weekleningen heeft Sheintje niet verlaagd, per slot van rekening moet open hof kunnen worden betaald. En haar avonden brengt zij door met haar boeken en dikwijls gaat zij doodsbang slapen; de laatste tijd huurt zij dan een arme slobber om in haar keuken te waken over haar huis en haar nacht. Van Levie heeft zij niets meer gehoord en zij heeft zich ermee verzoend een slecht kind te hebben verloren.

En Josina Lezer gaat rond in de Buurt en de Zandstraat, op de Dijk, langs het Achterklooster, langs al de arme wijken van de stad. Zij besteedt tien procent van haar huishoudgeld naar zeer persoonlijk inzicht en de tien ten honderd van Brammies inkomen wordt aan zijn goedkeuring onderworpen. Haar voorbeeld inspireert de andere rijke vrouwen, zodat Gods gebod van tien ten honderd tot leven komt, al is het dan voor de meeste dames geen barmhartigheid, maar plicht of pronkzucht. Zij wordt vereerd en gezegend, Josina, met de woorden der armen, die bij haar komen met de hoogste en intiemste nood en haar de grootste verschrikkingen van de samenleving niet besparen. Josina Lezer heeft de laatste jaren haar zenuwen gepantserd en helpt en bereddert en doet uitspraak als een dajan. En soms moet zij mijnheer de commissaris gaan opzoeken, want dan is het te erg en een nest moet worden schoongeveegd.

En Abraham Lezer. Hij is stugger geworden voor vreemden, autocratisch en sarcastisch. Hij helpt, dat weet men, maar men neemt het angstig aan en kijkt verward en onderdanig naar de klare, grijze ogen onder de borstelige wenkbrauwen. Niemand begrijpt hem goed. Alleen zijn Josina, die kent hem. Zij weet dat hij vecht met een onaangename herinnering en zich schaamt voor die lichte zomeravond, toen hij vol strijdlust en gewapend uitging en zich verloor en dronken was; in het openbaar te zamen met twee zware jongens van de Zandstraat en de Dijk. En zij weet dat hij vecht tegen zijn machteloosheid omdat hij nog steeds de aanslag op Manuel niet heeft kunnen klaren en

146