Dit is Chanoeka - Zoth Chanoeka

bevrijding der religieuse onderdrukking. Het uiterlijke symbool was de herinwijding van den tempel. Maar de veroorzakers van dezen bevrijdingsstrijd gingen nog een stap verder. Zij bevochten — zij het slechts voor korten tijd — de bevrijding van politieke onderdrukking en verkregen gedeeltelijke autonomie.

De motieven der Hasmoneeërs waren dus tweevoudig: nu eens zuiver religieus en dan weer zuiver politiek. Steeds eenzijdig en nooit een harmonische band tusschen deze twee!

In den iateren tijd werd steeds weer de vraag naar het hoofdmotief van dit feest en naar zijn beteekenis voor de levende generatie gesteld. In de klassieke for-muleering van den Talmoed: „Wat is Chanoeka?” Wat is Chanoeka voor ons?

Flavius Josephus stelt deze vraag het eerst. Zijn antwoord is volkomen duidelijk: Chanoeka is het feest der lichten, want het licht der geloofsvrijheid is voor ons opgegaan.

Later vraagt de Talmoed het. Het antwoord is anders dan dat van Josephus: Niet de herinwijding van den tempel en niet de geloofsvrijheid van het oogenblik zijn de hoofdzaken. De vaststellers van het feest konden destijds gevangen geweest zijn door de illusie met de geloofsvrijheid iets blijvends verkregen te hebben. De tijd van den Talmoed had deze illusie niet meer.

Wat bleef anders over, dan Chanoeka een nieuwe beteekenis te geven? Daar was de geschiedenis van het kruikje met olie. Men kan niet zeggen, dat dit wonder de vaststelling van een eigen feest rechtvaardigen kan. Wel echter was het voldoende voor de verandering van beteekenis van een reeds bestaand feest.

77