Een ver-Urkte Israëliet

Ik wil niemand tot last zijn!

In de winter van 1941-1942 wil Heintje naar Amsterdam om op bezoek te gaan bij haar familie. Hoe het precies is gegaan is niet bekend, maar ze moet via Andijk naar Amsterdam zijn gegaan. In totaal is ze er één week geweest, maar haar thuiskomst maakt duidelijk dat ze liever op Urk is. Heintje is erg moe als ze weer op Urk is aangekomen. Als ze Jannetje ziet staan omhelst ze het meisje: "wat ben ik blij dat ik je weer zie!". Snel worden er warme kruiken gemaakt en Heintje ligt al gauw in het bed dat in de kamer staat. "Ik kan niet meer",kreunt Heintje, "mijn benen zijn kapot". Als ze enigzins is bijgekomen, vertelt ze hoe het in Amsterdam was; hoe geschrokken ze was van de zo bekende straten en buurten. Met Sipora gaat alles goed en Greta heeft een vriend: Gideon de Hond. "Hij is haringverkoper, een keurige jongen en een harde werker". Zolang hij nog werk heeft (in de jodenbuurt) helpt Greta hem af en toe achter de haringkar.

In het dagelijkse leven wordt steeds duidelijker hoe dreigend de bezetting eigenlijk is. Als de Kropvelds, zoals iedere zondagmiddag, bij Pieter en Aaltje Hakvoort op bezoek zijn hebben ze het er vaak over. Het valt zoon Klaas Hakvoort op dat Japien en Heintje bang zijn. Ze zijn erg zenuwachtig, maar van onderduiken willen ze niets weten. "Duik toch onder bij ons. Als je wilt kunnen we jullie dan zo ergens anders laten onderbrengen!", biedt Pieter aan. Japien wil er niet naar luisteren. "Nee Piet, ik begin er niet aan. Ik wil niemand tot last zijn", is zijn enige antwoord. Jan Mars begint er ook steeds weer over met Japien, maar hij blijft stug weigeren.

De toestand wordt dreigender. Vrienden dringen aan om te gaan onderduiken. Maar nog altijd wil Japien daar niets van weten. Alle maatregelen die door de plaatselijke overheid moeten worden genomen vallen weinig op in het leven op Urk. Slechts de bordjes met 'Voor Joden Verboden' kan ieder voor ogen zien. Het aantal aanwezige Duitsers is niet groot. Maar groot genoeg voor Urk! Er zijn regelmatig controles. Levensmiddelen worden gedistribueerd. Er ontstaat gebrek aan 'van alles en nog wat'. Japien heeft uit Amsterdam een tijdlang nog verschillende levensmiddelen en zelfs snoep mee kunnen nemen, maar ook dit gaat niet meer zo gemakkelijk.

De gedwongen scheiding tussen joden en niet-joden wordt allengs

11