Overzicht van het ontstaan, de werkzaamheden en het streven van den Joodsche Raad voor Amsterdam

92

den weg de geadresseerden bereiken. Te dien einde werd deze „Centrale Post-afdeeling" in het leven geroepen, die zich niet alleen met het verzenden en uitreiken van poststukken bezig hield, maar ook de helpende hand bij vertalingen bood. In het begin zijn zeer veel brieven op deze manier bij de „Zentralstelle für jüdische Auswanderung" ingeleverd, maar of deze ooit de geadresseerden in Polen hebben bereikt, waag ik te betwijfelen. Omgekeerd zijn zeer weinig brieven uit Polen in ons land aangekomen. Dit ligt stellig niet aan de afzenders; de DuitscherS lieten de brieven eenvoudig liggen, alleen af en toe deden zij een willekeurigen greep en gaven een aantal van deze aan den Joodsche Raad voor Amsterdam ter verzending door. Uit den aard der zaak was de inhoud der brieven zeer uniform, de censuur liet slechts nietszeggende brieven door. Maar men kon uit alle opmaken, dat de Joden een enorm tekort aan voedingsmiddelen hadden: steeds weer werd om pakketten gevraagd. Ook informeerden zij steeds naar familieleden, die tegelijkertijd op transport waren gesteld; hieruit bleek duidelijk, dat mannen en vrouwen van elkaar gescheiden waren. Deze feiten werden eveneens door enkele clandestiene brieven, afkomstig van naar Polen gedeporteerde Joden, bevestigd. Naar de kampen bij Celle en in Theresienstadt was direct postverkeer wèl mogelijk, maar omgekeerd ontving men alleen brieven van inwoners dezer kampen via de „Zentralstelle für jüdische AuSwanderung" en, om dezelfde redenen als bij de andere gedeporteerden, zeer sporadisch.

Met nadruk wil ik er op wijzen, dat door de laatste razzia van 29 September 1943, waarbij de voorzitters eveneens werden medegevoerd en de bureaux werden gesloten, een einde aan het bestaan van den Joodsche Raad voor Amsterdam was gekomen. Wel is waar werden in het gebouw van de vroegere Expositur, Jan van Eyckstraat 15, te Amsterdam, nog verder werkzaamheden verricht, maar deze droegen een geheel ander karakter. Een aantal te Weöterbork vertoevenden werd nl. naar Amsterdam gedirigeerd; zij moesten de liquidatie van de Joodsche Raad-bureaux verrichten, de „Verwalter" nog helpen, afwikke-lingöwerkzaamheden voor de firma Lippmann, Rosenthal &. Co. Sarphatistraat verrichten, de Nederlandsch-Israëlie-tische, de Portugeesch-Israëlietische gemeente en verschillende financieele instellingen liquideeren. Daarnaast verzorgden zij ook het kamp Westerbork met verschillende benoodigdheden en verleenden hun bemiddeling bij de