Overzicht van het ontstaan, de werkzaamheden en het streven van den Joodsche Raad voor Amsterdam

79

haar werkkring en belangrijkheid kreeg toegewezen. De leiding van de bovengenoemde instellingen resp. afdee-lingen was in de keuze van de verdeeling der stempels geheel vrij en wees dus binnen het kader van de toewijzingen de personen aan, die uit haar midden in het bezit van een stempel zouden worden gesteld. Hetzelfde systeem gold ook in de provincie voor de inrichtingen en plaatselijke vertegenwoordigingen van den Joodsche Raad voor Amsterdam. De namen en adressen van de in aanmerking komende personen moesten bij de bovengenoemde commissie worden opgegeven, die voor het doorgeven van de lijsten aan de Duitschers en de oproepen zorg droeg. Hierbij moest zij vooral er op letten, dat één persoon niet meermalen op de lijsten voorkwam, hetzij ten gevolge van dubbele functies, hetzij door een vergissing, om zoodoende het verlies van vrijstellingen te voorkomen. Met het oog op hetzelfde doel werden ook kinderen beneden 15 jaar niet op de lijsten opgenomen, omdat dezen nog niet in het bezit van een persoonsbewijs waren en een beroep op de vrijstelling van hun ouders mochten doen. Bovendien wees de commissie nog belangrijke personen aan, die buiten bovengenoemde groepen stonden, en direct of indirect van groot belang voor de joodsche gemeenschap waren, zooals b.v. belangrijke intellectueelen, musici. Zoodoende trachtte de commissie de verdeeling van de vrijstellingen zoo rechtvaardig mogelijk te bewerkstelligen. Een aantal vrijstellingen bleek later helaas wel verloren te zijn gegaan, doordat enkele belangrijke gemengd-gehuwde personen eerst wegens hun functie bij de joodsche instellingen en daarna uit hoofde van hun gemengd-gehuwden staat een vrijstelling verkregen. Echter was dit niet te voorkomen, omdat aan de gemengd-gehuwden toen nog geen vrijstellingen waren uitgereikt — deze werden nl. eerst later verstrekt — en men deze personen ook niet wilde opofferen.

Ondertusschen gingen de Duitschers steeds met hun avond-razzia's door. In het begin werden door hen alle stempels gerespecteerd, spoedig echter bleek, dat zij niet de waarde hadden, die men er aan had gehecht. Wanneer vrijgestelde personen werden opgehaald en de Duitschers dezen niet wilden vrijlaten, werden hun dingen in de schoenen geschoven, die Strafbaar waren, terwijl elke overtreding met nietigverklaring van de vrijstelling en daarmede gepaard gaande deportatie werd bedreigd. Dit gebeurde zoowel voor individueele personen als ook voor geheele bedrijven; zoo werd b.v. het geheele joodsche personeel van de Hollandia-fabrieken Kattenburg, te Amsterdam, dat in het bezit van een „Wehrmacht"-stempel was, wegens z.g. communistische actie op transport ge-