Wereldbouw

37

stoffelike, bovenmenselike wezens in tegenstelling met de onsterfeliken der Grieken uit het Tijdperk der Mens*Ver* goding en met de Drie*Eenheid en de ascetiese Engelen der Christenen uit het Tijdperk der God*Vermensing. Deze bepaling van die godsdienstvormen vond ik in dezelfde woorden later terug bij Max Stirner, den auteur van Der Einzige und sein Eigentum. Evenzo heb ik gebroken met de abstracte Oneindigheids* Ver goding van de Hebrejen en de Mahomedanen, van Jehovah, wiens bestaan als onstot felik HeelabGeest of hoe ook, ik absoluut ontken.

Waar ik mijn Lohengrin in den eersten druk van God« heid sprak, bedoelde ik in tegenstelling met Mensheid een verzamelbegrip overeenkomstig de oorspronkelike betekenis van het Hebreewsche Elohim:: Goden, maar niet aan die betekenis gelijk. Ik moest destijds het begrip:    Goden

achter het woord: Godheid maskeeren, omdat ik De Duw* kracht van Belinfante al met hem zelf geheel had door* gewerkt, maar het boek was nog niet uitgegeven en al was het godenbegrip daaruit niet alleen afkomstig — dit vind men o. m. ook in de werken van Camille Flammarion trug — wel voor mij destijds dat van den Godsdienst door inter*asterale telepatie. Daarom was ik tot Mei 1905, toen het bij Van Dijk en Allan te Westzaan verscheen, gedwongen tot het vaag spreken van Godheid of als in Koningschap van een mystieke, goddelike Macht.

Daar het karakter van den Godsdienst voor een zeer groot deel een reflex is van de economiese verhoudingen, van de produksie*wijze, was het Christendom er een van landbouwers, vissers en herders, gelijk o. m. al blijkt uit de gelijkenissen in het N. Testament, ook de antieke, Joodse, maar die werd er in de Middenewen een