Deze vijandige wereld

Zwijgend bleef hij naast me lopen. Ik wou maar, dat hij opdonderde.

'Waar ga je naar toe?', zong hij bijna.

'Waar moet jij naar toe,' bitste ik terug.

'Je bent een echte jehoede, om een vraag met een wedervraag te beantwoorden,' hinnikte hij.

Hoe raakte ik die klootzak kwijt. Ik moest naar Nico, en Sjaak liep met me mee naar de Amstelbrug over naar de Kloveniersburgwal. Zou ik straks naar boven gaan? Hij is zelf een jood, dacht ik, zo voorzichtig hoef ik niet te zijn. Hij zou gek kijken als ik hem vertelde dat er daar zes waren ondergedoken. Je houdt je bek, Sal. Je kan nooit weten hoe je andere mensen in gevaar brengt, al ouwehoert hij er maar over. En loop liever door. 'Ik krijg nog geld van je,' zei ik alleen op de hoek van de Oude Hoogstraat. Haastig sloeg hij rechtsaf.

Joke staarde voor zich uit, haar mantel nog aan, terwijl haar hemden de armen van de stoel omklemden. Soms kwam zij plotseling bij ons en sprak nauwelijks een woord. Alleen Bep kon zich voor haar verstaanbaar maken; Joke las haar lippen, als het ware. Maar mij keek ze voortdurend aan, totdat ik mijn ogen neersloeg. Zo ging het altijd. Wat konden wij eraan doen dat mijn neef Karl haar had verlaten en met haar jongere zuster was getrouwd? Misschien leek ik wel een beetje op hem, dat ze me zo aanstaarde.

'Ze hebben Karl neergeschoten,' zei ze plotseling met haar te harde en toch toonloze stem.

Bep greep zich beet aan mijn arm, die even terugtrok.

'Politie kwam hem halen. Toen heeft hij zich op de trap los willen rukken om te vluchten. Ze gingen vechten, en toen hij op de grond lag, hebben ze vijf kogels in zijn buik geschoten. Hij ligt nu in het Joodse ziekenhuis. Zijn maag is geperforeerd, daarom moest hij binnen vierentwintig uur worden geope-

62