Schimmenspel (filmdagboek)

Oorlogsgevaar spreekt me zeer direct aan, en hoe kan het anders voor iemand die in 1915 geboren is? Ik geloof zelfs, dat mijn revolutionaire activiteiten in sterke mate beïnvloed zijn door mijn behoefte, tegen het oorlogsgevaar te strijden.

Toen ik vanmorgen wakker werd, was ik weer behoorlijk opgewonden. Het is ongetwijfeld de reis naar Parijs, die mij zo bezighoudt, en vooral de vraag wat ik moet doen. Mijn conclusie was, dat ik een verzoening met Michel moet zoeken, nu hij zich duidelijk met mijn schrijverschap heeft verzoend. Hoe ik dat in de trein breng, weet ik nog niet, ik zal het initiatief maar aan Rudolf overlaten met het stellen van vragen.

21 mei Ik pies net, bij het naar de wc gaan, per ongeluk op mijn pyamabroek. Iets dergelijks zie ik altijd als een waarschuwing, in de zin van: pies niet voorbij de pot, of in dit geval concreter: bezoedel je niet. Want daar is geen reden voor. Je hebt voor Michel gedaan wat je kon, meer dan menselijk verwacht kon worden, en het is afschuwelijk dat hij zich toen door anderen, afgunstig op je relatie met hem, heeft laten beïnvloeden. Dat wil ik nooit meer, en omdat daar nu eenmaal niet, nooit aan te ontkomen valt, is mijn relatie met hem een volkomen andere geworden. De enige manier waarop de breuk kan worden hersteld, is die van volledige vrijheid.

Maar nu iets anders.

Gistermiddag was Rudolf nog even bij ons, om foto's terug te brengen die hij met Jochgem had doorgenomen voor de film. Zij hadden over mijn dagboek gesproken, want Jochgem had zich afgevraagd hoe de ontwikkeling van onze relatie in mijn dagboek zich zou ontwikkelen.

Het typische is, en ik heb dat niet gezegd, dat de filmploeg nauwelijks in mijn dagboek voorkomt. Het schijnt me ook noodzakelijk, emotioneel afstand van ze te nemen, om tijdens de filmopnamen mezelf te kunnen zijn. Ik geloof dat dit het grootste compliment is, dat ze daarin zijn geslaagd, want tijdens het filmen zijn ze op geen enkele maniet een storende factor, passen zich aan in het geheel, voelen de behoeften van het ogenblik, zodat'ik helemaal mezelf kan zijn. En dat is eerste noodzaak: me op mijzelf te concentreren, een egocentrische bezigheid, die nu eenmaal voorwaarde voor het slagen van de film is.

Is deze benadering een rationalisatie? Belangrijk is de 'indirecte' waarneming, die mij ook tot dit oordeel heeft gebracht. Want het zijn

77