Schimmenspel (filmdagboek)

Voorwoord

Journalisten omschreven hem destijds als een grote, mollige man die zich in vele bochten wrong om zoveel mogelijk schuld op zich te laden en zodoende zijn vriend en politiek leider Michel Raptis te ontlasten.

Vooral de verslaggevers van Het Vrije Volk hadden het moeilijk. Zij kenden Sal Santen uit hun bedrijf als redactie-stenograaf. Een vriendelijke, plichtsgetrouwe man die snel werkte.

De arrestatie, het lange voorarrest, en vooral het strafproces in juni 1961 tilde de mistige Vierde Internationale ver uit boven het niveau van moeizaam gestencilde blaadjes die slechts door een enkeling serieus werden genomen.

Wie had er ooit gehoord van een Vierde Internationale? Trotski? Communisten die nog roder waren dan Moskou? En dan de dagvaarding. Daarin was sprake van valsemunterij, de aanmaak van Franse identiteitspapieren en de fabricage van mortierönderdelen. Dat het de toen vijftigjarige Griekse ingenieur Michel Raptis en de vijfenveertigjarige stenograaf Santen om politieke hulp aan de Algerijnse revolutionaire organisatie fln was gegaan en niet om financieel gewin — dat wilden zelfs de rechters wel aannemen.

Ik behoorde in Nederland tot de weinigen die de publikaties van de Vierde Internationale met aandacht en meestal met instemming las. Lange resoluties van Wereldcongressen, gedegen analyses over Zuid-Amerika, uitputtende beschouwingen over de toestand in China. Sal Santen had ik kort voor zijn arrestatie leren kennen.

Ik bewoog mij op de, zoals dat destijds heette, uiterste linkervleugel van de sociaal-democratie en was voorzitter van de socialistische studentenorganisatie. Sal vond dat ik lid moest worden van 'de Vierde'. Ik had enkele politieke bezwaren. Wat betekende precies dat ik onvoorwaardelijk voor de verdediging van de Sovjet-Unie tegenover het imperialisme moest zijn? Sal stelde zich ruim op. Andere veteranen uit de trotskistische beweging, hoorde ik veel later pas, hadden me niet zo geschikt gevonden. Niet vanwege eventuele politieke afwijkingen

5