maar de vriendelijk-zorgelijke trekken van zijn gezicht gaven hem allesbehalve het uiterlijk van een geweldenaar.
'Waar kom jij eindelijk vandaan?'' vroeg zijn vrouw. 'Ik werd doodsbegieten toen je zo lang wegbleef:
'Ach, jij met je overdreven angst. Maar weet je dat Hartog en zijn vrouw zich van kant hebben willen maken? Nee, ze leven gelukkig nog. Ik snap niet wat die mensen mankeert. Als het zo erg was als zij veronderstellen, hadden de Engelsen het allang voor de Engelse zender bekend gemaakt. Dan zouden ze de spoorlijn naar Westerbork, en die van Westerbork naar Duitsland elke nacht bombarderen. Een klein kunstje voor ze. Dacht je nou heus dat ze ons aan ons lot overlieten? Eén waarschuwing van hun kant is voldoende. Als ze pamfletjes uit de vliegtuigen gooiden om tegen de bevolking te zeggen dat ze de joden moeten helpen bij het onderduiken, dan was er veel meer hulp, dat is zeker. Maar het gebeurt nu eenmaal niet, en dat is voor mij een bewijs dat het allemaal zó'n vaart niet loopt. De jidden zouden zich toch zeker veel liever hier kapot vechten dan als schapen naar het abattoir te gaan. Ik bezweer je dat het wel meevalt, anders hadden we het wel geweten:
'Meen je wat je zegt?' vroeg de slagersvrouw, en er klonk hoop in haar stem.
'Als ik het je nou vertel. Emmes: 'Hij wil ons geruststellenfluisterde Annie tegen Lea, maar zo hard dat haar vader het hoorde en plotseling schreeuwde: 'Lazer jij hier de winkel uit, snot
129