Sneevliet, rebel

naar de Nieuwendijk. En riepen elkaar toe: 'In Zaandam en Hilversum wordt ook gestaakt.'

17. Verzoening

Aan de trein in Hoogland deelde een jongen, misschien tweeentwintig, de fiets in de ene hand, haastig communistische pamfletjes uit, terwijl hij links en rechts van zich keek als een mus die gevaar ducht en elk ogenblik kan wegvliegen. Onder de werkverschaffingsarbeiders zelf had je geen NSB'ers.

'Hij speelt met zijn leven,' zei Moos toen we in de coupé zaten. Hij was een goede ploegmaat, met de kracht van een beer en een onwrikbaar geloof in de sociaal-democratie.

'En wat doen jullie?' smaalde onze putter, stalinist.

'Wij breken niet af, wij bouwen huizen.'

Het was een nieuw argument, want wie dacht daar nog aan, midden in de oorlog. Elke discussie begon en eindigde met het Stalin-Hitlerpact.

'Zeker driehoog achter,' antwoordde Arie.

'Kijk dan eens in Zuid.'

'Dat zijn geen arbeiderswoningen. Daar wonen de bonzen. Die hebben wel goed voor zichzelf gezorgd.'

De discussie verliep. Als altijd. Geen moderne arbeiderswoningen. Wél moderne arbeiderswoningen.

Daar had Trotsky ook over geschreven, toen Dollfuss de macht greep in Oostenrijk. 'Het is goed dat de sociaal-democraten op de bres staan voor de arbeiderswoningbouw. Kijk naar het Karl Marxhof. Maar wat gebeurt er als de reactie ze met houwitsers kapot schiet? Zoals in Wenen? Dan heb je een gewapende arbeidersmilitie nodig om de huizen te beschermen. Dat betekent revolutie. Daarzonder kan het niet.'

Ik gebruikte het argument.

Plotseling was de vrede weergekeerd in de coupé. Had ik

64