Dapper zijn omdat het goed is

cel heb ik twee grote takken kerstgroen, eigenlijk had ik recht op één, maar een ander wilde zijn tak niet hebben, toen is die naar mijn cel verhuisd. Niet dat Kerstmis mij iets bijzonders te zeggen zou hebben, of dat ik in mijn eentje sentimenteel begin te worden, maar ik vind het heerlijk, zo'n paar frisse takken in mijn cel, ze ruiken naar hars en zijn een stukje natuur. Gisteren ontving ik ook de trui, die ik van mijn collega's heb gekregen. Hij zit me als gegoten, van kou heb ik nu geen last meer. Wil je ze hartelijk bedanken, Bep? Ik zal dat trouwens zelf ook nog doen. Gisteren hadden we de hele dag vrij. Ik heb overdag zitten lezen, en 's avonds geschaakt (het was een spannend partijtje, ik heb zowaar gewonnen...) In een boek zegt een schrijver, een zeer begaafd militair, dat het geluk hem, ook bij tegenslag, nooit heeft verlaten, zodat het haast een tweede natuur van hem is geworden er onder alle omstandigheden op te vertrouwen. Toen moest ik toch even aan mezelf denken, wat geen kwaad kan, zo tegen het eind van het jaar. Hoe vaak heb jij niet tegen me gezegd, Bep, dat ik in grote dingen, die van wezenlijk belang zijn, een geluksvogel ben, hoe ogenschijnlijk pech of tegenslag later juist een geluk bleek te zijn geweest, zoals we in de oorlog maar al te vaak hebben ervaren. Dat gevoel heeft me ook nu, terecht of ten onrechte, daar kunnen we pas later over oordelen, niet verlaten. Ik ben dus ondanks alles optimistisch gebleven, zo zeggen we 1960 vaarwel, en zo gaan we 1961 tegemoet. In elk geval heeft het grootste geluk, jou en de kinderen aan mijn zijde, mij nooit verlaten. En wat dat betreft zijn er de grootste tragedies in zo'n gevangenis. De mensen worden minder geknauwd door de 6 of 8 maanden die ze krijgen dan door het uiteenvallen van hun gezin. Doordat de vrouw 'de schande' niet

106