De B van Bemazzel

den aan hem is toegezonden, ontvang ik brieven met de beklemmende vraag: 'Waarom stuur je me de machtiging niet toe?'

Dan komt er een brief uit Westerbork: 'Ik heb uren in de rij gestaan om een telegram te sturen, met de verjaardag van de kleine meid.'

Jacob Glas is ook in Westerbork. Hij is een jeugdvriend van vader. Als jongemannen hebben zij samen in Londen gewerkt. Zij hebben nu veel aan elkaar. Jacob is een volwassen man, wat hij van oom Joop niet kon zeggen. Om een plaats in de schoenmakerij wordt gevochten. Ondanks de voorspraak van dokter De Widt is het vader niet gelukt. Hij wacht erop doorgestuurd te worden naar Polen. 'Ik heb altijd hard moeten werken. Wat kunnen ze me nog meer aandoen? Maar zorgen jullie er vooral voor, uit hun poten te blijven.'

Eind oktober, een laatste kaart van vader, uit de trein gegooid:

Donderdagnacht.

Lieve Sien, Salie, Bep en Elsje,

De hoop gewekt door het lange oponthoud in Westerbork is ijdel gebleken. Vannacht ben ik op transport gesteld. In gedachten omhels ik jullie allen en roep jullie een vaarwel en tot ziens toe. Heel veel kussen van je man, vader en opa.

Wanneer zullen wij hem weer zien? Hoe lang zal de oorlog nog duren?

Half november ontvang ik mijn eigen brief aan vader uit Westerbork terug, ongeopend, de volmacht erin, ongetekend, waardeloos, te laat.

Waarom zou ik de volmacht zelf niet ondertekenen met de naam van vader? Als kind heb ik zijn handteke

65