De B van Bemazzel

leiden. Daarom heeft hij jou van zich af willen schudden op een manier, die je geen weg terug bood.'

Ik haal mijn schouders op bij de woorden van Bep. 'Geloof je echt dat hij alles zo heeft doordacht? Dat hij tegenover mij komedie heeft gespeeld?'

Ze lacht me uit. 'Jij weet het toch altijd zo goed', zegt ze. 'Herinner je dan de woorden die oom Henk wel duizend keer heeft uitgesproken: 'De waarheid is altijd concreet.' En die concrete waarheid is, dat hij jou door zijn weigering je op te nemen in zijn groep, het leven heeft gered. Geloof je me nog niet? Je doet, sinds je in analyse bent, zo gewichtig over het onbewuste, de onbewuste motieven van de mens. Wel, laten we dan aannemen dat oom Henk zich door zulke onbewuste motieven heeft laten drijven. Verandert dat iets aan de feiten?'

En nu is oom Henk ter dood veroordeeld. Bep is nog een keer bij hem geweest in de dodencel, onze kleine meid bij zich. Ze heeft hem kunnen vertellen dat ik vrij ben uit het kamp, en ze heeft hem mijn groeten overgebracht en mijn bewondering voor zijn leven als revolutionair.

Hij heeft toen geantwoord, in de kooi waarin ze hem hadden opgesloten, zachtjes, want de Duitse bewaker mocht het niet horen: 'Laat Sal vooral voorzichtig zijn, ze weten alles.'

5i