Sal Santen - De tocht van ‘een bang jodenjongetje’ (artikel van Elsbeth Etty in 'Het Amsterdam van ...')

mistische Vrije Volk in de Rode Burcht (Santen schreef er een boek over) op het Hekel-veld, maar alle resterende tijd investeerde hij in de revolutionaire Vierde Internationale. Toen hij in 1960 in de gevangenis belandde (net als zijn schoonvader eerst op het Leidse-plein, daarna aan de Amstelveenseweg), wegens hulp aan de Algerijnse bevrijdingsbeweging, was de cirkel rond. Kort na zijn vrijlating knapte hij lichamelijk en geestelijk af. Op advies van zijn psychiater Coen van Emde Boas ging Santen schrijven.

Een van zijn drijfveren was dat hij zijn kinderen kennis wilde laten maken met zijn vermoorde ouders en broer en zijn voor de oorlog gestorven zusje. Het resultaat is omvattender: in inmiddels meer dan tien boeken heeft Santen het vooroorlogse Amsterdam laten herleven en in dat ene sappelende joodse schoenmakersgezin is met gemak een veel grotere misjpoge⁴ te herkennen.

Bep Blaauw, de vrouw van Santen, was de stiefdochter van de bekende revolutionair Henk Sneevliet die op Overtoom 468" woonde. Sal leerde daar met mes en vork eten en was er al snel kind aan huis. Om zijn schoonvader te beschermen tegen agenten van Stalin die voor de deur zouden posten, sliep hij er eind jaren dertig met een revolver onder zijn kussen. Sneevliet was een van de eersten die -op 13 april 1942 - door de Duitsers voor een vuurpeloton werden terechtgesteld. Beps moeder keerde na de oorlog terug uit het concentratiekamp Ravensbriick.

Zoals veel overlevenden voelde Sal Santen zich schuldig aan de dood van zijn naasten en dat verklaart misschien zijn hartstochtelijke politieke activisme. Officieel werkte hij na de oorlog als stenograaf bij het in zijn ogen refor-

Noten

1. Niet-joden.

2. Straatkooplui, maar ook wel straatslijpers.

3. Dit is de oude Laanweg, die tussen en parallel aan de Meidoomweg en de Buiksloterweg liep en uitmondde op de Hagedoomweg.

4. Familie.