Sal Santen - De tocht van ‘een bang jodenjongetje’ (artikel van Elsbeth Etty in 'Het Amsterdam van ...')

HEI AMSTERDAM VAN

SAL SANTEN

(1915)

De tocht van 'een bang jodenjongetje'

— Elsbeth Etty —

De schrijver Sal Santen voert in zijn boeken zijn lezers voortdurend langs de plaatsen waar hij heeft gewoond, gewerkt en liefgehad, of waar hij afscheid moest nemen van zijn dierbaren. Een tocht die altijd begint in de Jordaan, waar hij geboren is.

'Een somber perron op het Centraal Station, in de late herfst van 1952. Ik buig me uit het open raampje van de coupé. "Het is zo moeilijk," snikt Bep. Onze oudste van de drie, twaalf is ze, staat naast haar en kijkt ernstig, alsof ze er alles van begrijpt. Heel even denk ik aan de winter van 1941, toen Bep ook met haar, een baby nog, op het CS stond om mij, opgeroepen voor een joods werkkamp gedag te zeggen.' Deze regels kunnen alleen afkomstig zijn van Sal Santen, naar eigen zeggen eens 'een bang jodenjongetje', later wereldreiziger in revolutionaire ideeën en uiteindelijk de man die poogt op schrift zijn leven te verwoorden.

Eind 1952 vertrok Santen tegen de wil van

zijn vrouw voor een jaar naar Latijns Amerika, om daar in opdracht van de trotskistische Vierde Internationale de ontluikende revolutionaire beweging onder boeren en arbeiders te stimuleren. Begin jaren zestig nam hij, na een ernstige ziekte, afscheid van de linkse beweging. Want Sal Santen mag dan altijd revolutionair blijven, zijn werkelijke bestemming bleek het schrijverschap en zijn wereldreis is zijn eeuwigdurende tocht door Amsterdam, waar alle wegen terugvoeren naar het bange jodenjongetje dat geboren werd in de Jordaan en opgroeide tussen de gojim' in het kille Tuindorp Oostzaan. Zelfs zijn boek Adios Companeros (1974) over zijn leven als beroepsrevolutionair, waaraan het citaat over