De nalatenschap van Henk Sneevliet

Maar met deze persoonlijke vermaning verliest zij de politieke verhoudingen niet uit het oog. Op 2 augustus 1915, een jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, vraagt zij zich af wat er na de oorlog zal komen: 'Revolutionaire bewegingen of een diep moeras?' En reeds voorvoelt zij, aan de hand van Sneevliets brieven: 'Alles wordt nu in den smeltkroes geworpen. En het koloniale vraagstuk zal na den oorlog natuurlijk van geweldig belang worden.' Het koloniale vraagstuk zou het verdere verloop van de twintigste eeuw sterk beïnvloeden, en in het hart daarvan zou altijd Henk Sneevliets naam genoemd worden.

Zover is het evenwel nog niet. 'Laatst zag ik thuis ineens weer dat fotootje van ons tweeën dat ik noemde: de gesjochte marxisten', schrijft zij, en daarmee geeft zij hun innige band en hun geïsoleerdheid aan binnen de revolutionaire beweging. Dan, ineens, waarschuwt zij, op 23 juni 1914, als het de twee zoontjes van Sneevliet betreft: 'Ga er voorzichtig mee om, jongen, pas op dat 't niet breekt! Pas op dat 't niet breekt.' Het is alsof zij hem wil herinneren aan de woorden van Hegel, die schreef dat de kinderen van historische persoonlijk heden gijzelaars van de geschiedenis zijn, zoals ook nu, vele jaren later, zou blijken. En zo gaat zij door te waarschuwen. Op 13 april 1914 schrijft zij een naschrift: 'Pas in vredesnaam op dat je er niet uit gegooid wordt.' Vier jaar later, in 1918, zou dit inderdaad gebeuren.

10