Jankef's jongste

In dien zwaren, scherpdoorgeurden, cn op één plek doorbranden schemer voelt hij zich als geworden, in de bedwelmende zoetheid van de vertrouwde benauwenis, naast den onwetenden, maar liefdevollen sterkere, die hem de eerst gekende bestendiging reikt.

Het is als de schemer zelf van het Ghetto, van het provinciale Ghetto, maar van het Ghetto toch, waaruit hij zijn eerste droomkracht zoog, en dat hem met zijn zalige, doch gevaarlijke omwikkeling van vervaging van duister verlangen, van weemoed, van verliefd omhelsde onhelderheid der voorstellingen, lang omstrikt zal houden, eer hij, na het lange en smartelijke gevecht van zijn dagen, zich voor een stukje ruimte van wereld-aanschouwing zal kunnen losscheuren.

Het is een klein, smal, nederig weggedoken binnenstraat-je, heel en al in de intimiteit van de armenbuurt der kleine provinciestad, vanaf het kerkplein tot de binnengracht. Twee gesloten rijtjes lage steenen huisjes aan een kei-pla-veisel, vriendelijk voor den blik. Twee rijtjes ongelijk-hooge levendig-roode pannendakjes, des zomers warm-kleurig en gelukkig bescheiden blikkerend in de warme lucht rondom, onder den speelschen weerkaats van den hemel; des winters nog blijmoedig aanvaardend in de omgrauwing van ijs en sneeuw, die de kleuren verkillen, doch hun warmte niet nemen kunnen. Hij weet dit alles; hoewel hij zelden anders ziet dan de matgetinte onder-puitjes en de stoepjes aan den straatvloer, is er het vermoeden in hem, van een levensvreugde, die ergens aan de lichamen der huisjes en hun Samenheid haar krachten uitzendt, door de benauwenis heen van de bewoners. Het is wat zij zelf om zich heen gemaakt hebben, het is wat bij hen hoort: de bonte stulp van hun durenden nood, waarmee hij bevriend is.

Hij is, in het arme uitdragersgezin, het jongste van tien kinderen: zijn moeder en vader zijn beide meer dan veertig jaar, als hij geboren wordt. Met zijn zusje Hanna, één jaar ouder dan hij, wordt hij geliefkoosd en verwend, tot de persoonlijkheid zich werkzaam vertoont. Aan omhelzingen, kleine bcvoorrechtingen, onbezonnen ijdelhcids-