Simcha, de knaap uit Worms

door het nieuwe, zich uitzettende smijt-spel van den toove-naar. Daartegenover moest de Waarschuwing nog eenzijdig staan. Zij vergeet niet dat het oogenblik voor een blijvende vrije vriendschap ver is: de kerk beheerscht de vormen van de menschenmaatschappij en heeft haar leven tot in het kleinste ding doordrongen. Geen goedgezinde brengt ooit den Joden zijn blijken van toegenegenheid of hij versiert het met een kruis; opvallend of bescheiden aangebracht, het kruis is er. De uitzonderingen zijn een paar stoutverlichte burgers, een paar tientallen in heel het Duit-sche Rijk. Alleen in de kernen van de handelssteden kwam een deeltje van de burgerij, begeerig naar de koopmans-scherpte, begeerig naar den welstand en de levenskunst die daarmee veroverd werden, tot nauwer verband, en daar gingen nu en dan Christenen van beide geslachten in huwelijk tot het Jodendom over. Maar heel de Ridderstand was volkomen vijand, en het landvolk, in zijn onwetendheid, met zijn heeren mee. Dat wist de Waarschuwing, ook al erkende zij dat de Joden hier in dat Duitsche Rijk al duizend jaar woonden.

Op de muren van Jeruzalem hadden zij vergeefs als woedende oorlogshelden tegen Vespasianus en Titus gevochten. Zoo rekende de Waarschuwing: tot belooning van dapperheid — de dood onder de klauwen van de leeuwen voor de betalende burgers van het Romeinsche Rijk in het bloeiend arena-bedrijf van Vespasianus; als antwoord op hun begonnen afschuw: de hoon van lafaards te zijn. In Spanje, Italië, Engeland, Gallië en Duitschland liepen zij schichtig rond. Als zwermen bezielde insecten steeds opnieuw neergestreken, hadden zij hun lessen van nieuwe orde gebracht, en werden verjaagd of doodgeslagen; door het bloed heen van de eigenen kropen de resten kreupel en geluidloos naar nieuwe onderkomens en naar hetzelfde lot: men nam hun kracht, daarna hun leven. Aan den linker Rijnoever, in de Romeinsche kolonie van Agrippa, een knooppunt van het verkeer dat nu Keulen heette, hadden zij in de derde eeuw na Christus hun handelsverbindingen met Joden in andere landen, en hun scholen en Synagoge. Hoog-opgedragen, diep om-

39