Simcha, de knaap uit Worms

alle anderen doen het niet. Dat is het ongepeilde, dat zij die door hem gehoond zijn, evenals in Mainz en Worms bij honderdtallen eerlijk en rein zullen weten te sterven; moeilijk te doorgronden zijn het leven en de menschen; hij heeft het gepoogd, maar is blijven steken. Ijdel is hij zelf geweest door te veel te spreken, door steeds te herhalen wat niet verstaan kon worden, ach God, welk een zware taak, te volharden in het zuivere uitgangspunt dat men zich wil stellen, en dat toch onontkoombaar is. Ook jegens dien Knaap is hij ijdel geweest en onrechtvaardig: bitterheid die ons belet het goede zoo m het volle licht te zien dat wij het even luid vermelden als dat wat ons kwelt. Een goede knaap die weet wat hij waard is, en die ook zal weten te sterven evenals hijzelf. Ja, want sterven moet hij nu, hier in die kerk. Hard en zonder steun is het, zoo te sterven, buiten de verblinding van het leed en het gejammer van de anderen. Maar dien Doop kan hij niet ondergaan, die domme overwinning kan hij dit brutale gedierte niet brengen, al heeft ook die Knaap iets van hun God gezegd dat men zou moeten overdenken wanneer men tijd daartoe had: hij was een Jood en heeft dit alles zoo niet gewild; al deze Christenen dwalen en misbruiken zijn woord voor een Leer die de zijne niet is, en dan gebruiken zij het nog tegen ons, in hun aanmatigende kortzichtigheid omdat zij meer zijn in getal. Neen, met hen kan men evenmin Christen zijn als Jood tegenover hen.

In dien geest dacht Mosché snel, in snel op elkaar volgende en over elkaar beenende beeldvakken, overvallen door die voorstellingen die hij in vollen omvang niet scherp bepalen kon, toen men hem de kerkruimte binnenstiet. Het duurde enkele oogenblikken eer hij zijn geestelijk steunpunt vond, want hij werd nu woester geduwd door handen die begeerig waren naar de voldoening en de belooning van de tot Jezus gevoerde Jodenziel. Twee dingen bleven helder in zijn bewustzijn: de verbazing om de domheid waarin men met deze gewelddadige middelen een Joodsch leven in het leven van een Christen meende te kunnen veranderen. En de tegenzin waarmee hij deze nooit geziene kerkruimte opnam met die statigheid en die pracht, waarin door middel van de stoffe-

333