Simcha, de knaap uit Worms

verwachten was. Dat hij, de Bisschop, daarom reeds met de Bürmeisters gesproken had en Rabbi Gerschom ried te zorgen, dat nog vandaag zonder uitstel alle Joden van zijn Gemeente hun huizen zouden verlaten, en bij Christenen zouden worden ondergebracht, totdat hij, de Bisschop, nader besluit zou hebben genomen, hetgeen hij dan terstond zou meededen.

Massa’s dunne vlammen van kreten kronkelden nu boven de hoofden van de menigte tegen het Synagoge-gewelf. Eerst van de armsten in de achterste ruimte, daarna staken zij de monden aan van de mindere burgers; die van de gezetenen in de voorste helft ontvonkten en schoten korte vuurtongen uit, gedwongener, benauwder, ontscheurder, want tegen hun aanvankelijken en lang volgehouden wil. Het begin van de overgave aan de erkenning van het onheil, het begin van de ontzinking van alle bezit en aanzien waarin zij zich vastgebeten hadden, was bij de Joodsche Poorters gekomen. Er waren enkele tranen in verwrongen gezichten van vrouwen, er was nog geen gejammer. Alleen het geloei van schrik en angst vulde de Synagoge-ruimte, en sloeg met duizendvoudige dunne stalen roeden tegen het gewelf, om opening, lucht, Hemel, Engelen en God. En temidden daarvan stond Rabbi Jitzgak en poogde zijn kracht terug te vinden. Achter riep men nog beschuldigingen, waarvan er ééne was die sneed: dat men niet eens den moed had, den Bisschop te zeggen, hoe de Joden verplicht waren, hun deel van de stad tegen een vijand te verdedigen die Keulen aan zou vallen; maar dat de Goujiem er niet aan dachten, nu de Joden te verdedigen. Rabbi Gerschom, tusschen zijn in beweging geraakte maar nog altijd kalme Rabbanniem, scheerde zijn blikken links en rechts over de wiegende en loeiende maar ook twistende menigte, en dorst niet verder wetten breken en beschuldigen, nu het zoover gekomen was en alles verder nutteloos leek. Eén beschuldiging kwam nog, achter van de massa, uit een meisjesmond:

„Niddoej kunt gij uitdeden! Hem, de eenige die ons misschien had kunnen redden, hebt ge verjaagd!”

296