Simcha, de knaap uit Worms

Gerschom den nadruk gelegd zou hebben op de fout die men begaat wanneer men een daad van twijfel pleegt, terwijl hart en verstand vol vertrouwen zijn. Had iemand zoo-iets uit de woorden van den Rabbi verstaan? Gespitst op de tegenstelling tusschen die twee, begon Simcha te gelooven dat de oude man dus niet zonder ongerustheid zou zijn. En dat de Opperparnas den indruk daarvan bij de Gemeente wilde vernietigen. Ook op den Knaap had de uiteenzetting omtrent de plaats van de Joden in de andere landen wel indruk gemaakt: hoe in het Byzantynsche rijk Basilius nu de Joden in zware verdrukking hield, hoe zij in Italië een juist dragelijk leven met duur geld hadden te betalen, en van de zware belastingkwelling op Sicilië die het bestaan voor hen houdbaar moest maken. Alleen in Napels had men ook daarzonder eenige vrijheid van beweging en lichamelijke veiligheid. In Engeland waar zij al meer dan vijftig jaar lang tot kroonbezit waren verklaard maar ook daarnaar bejegend werden, leefden zij als in een storm.

Met glanzende oogen had hij dan van Spanje gesproken: onder de Moorsche vorsten beleefden de Joden er een bloeitijd in de Verstrooiing: zij dreven rijken handel; Raadshee-ren, schrijvers, sterrekundigen, geneesheeren, dienden de koningen onder groot aanzien; aan de wijsbegeerte, de letteren, de dichtkunst, arbeidden zij bij volle erkenning mee. Simcha hield den moed om voor de verzamelde en feestvierende gemeente aldus te spreken, ook voor den waarborg van de volle bekwaamheid: men meende soms de worsteling om de macht in Europa te doorzien, en de plaats van de Joden daartusschen te kennen zooals de Keizer, de Paus en enkele groote leenmannen die daaromtrent hun slag leverden. De Joden, al hadden zij de macht niet, waren stellig op de onderdeden vaak scherpzinnig: het overzicht was nauwelijks aan de allermachtigsten, of aan den enkelen onbekende die naar geen bezit of heerschappij over anderen streefde, en die zweeg. Rabbi Jitzgak had toen met opzettelijke openlijkheid het vraagstuk van de veiligheid der Joden van het Duitsche land naar voren gebracht: het was niet verzwegen en al meermalen besproken, dat de Joden van

29