Simcha, de knaap uit Worms

kon niet lang duren. Hij had tweeërlei drijfkracht die zij niet onbevochten konden laten: hij had verbondenheid met de aanzienlijken wier schuld hij hier niet kon laten gelden; en hij had een wereld van persoonlijk leed, dat hem tegen den muur deed staan dien zij nog niet kenden als hij. Hij ondernam een zwakke poging om hun bitterheid tegen de kooplieden buiten werking te zetten, zooals hij bij Reb Mosché gedaan had: Schuld hebben zij, daarom moeten zij de winst van hun schuld af staan en ons allen daarmee redden. Met hun geld en hun aanzien den Bisschop drijven tot verdediging van de stad. Met onze wapenen en onze mannen gereed vóór zich en het aanbod tot het dragen van alle kosten kan de Bisschop niet langer aarzelen of weigeren ons te verdedigen. Wij kunnen niet het leven van de rijken eischen voor het onze, en het zou ons ook niet baten. Niemand zou dat immers wenschen? Niemand wenschte dat, maar zij waren toch niet tevreden met de gemakkelijke boete die den rijken kooplieden alles zou laten bij de eer van allen gered te hebben terwijl zij, de on-aanzienlijken, van de angsten nu al het grootste deel te smaken kregen. Zij waren zoo gewend zich aan het oogenbliks-beeld over te geven, dat zij het al zagen gebeuren met al de nadeelige gevolgen voor hen: de rijken koopen het gevaar af dat zij — zoo willen zij meer en meer uitsluitend vaststellen — met hun geld hebben opgeroepen, en daarna loopen zij met nog meer ga-aroo, met nog meer prots, rond en spelen de redders van de Gemeente. Zoo gaat het nu dus gebeuren, en daarop moet worden afgedongen. Het was de invloed van den Hospitaal-Kluizenaar, waarin vooral de bedienden, en ook de kleine handelaartjes en kra-mertjes de opgespaarde hitte van hun vernedering wilden koelen, zonder een schemer te weten van een uitweg. Het: „zij moeten hun geld afgeven, alles”, van Reb Mosché had velerlei instemming. Ernstige instemming, lichtzinnig hoopvolle en zelfs bij enkelen duivelsche. Tot de ernstige instem-mers die er hun vage geringschatting voor het wereldsche goed bewust door zagen worden, behoorde tot Simcha’s verbazing Menachem, de zacht onbehouwen rossige dikke Sy-nagogedienaar. Zijn weinige woorden en zijn houding trof

240