Simcha, de knaap uit Worms

draad. Gewroken had zich de ijdele onwil tot het erkennen van het gevaar der bevoorrechtingen, en de tegenzin in het onderzoek der spiegeling daarvan in de oogen van den be-nijder. Gewroken had zich het lot van het verleden dat de krachten had beschadigd die den geest elk oogenblik voor de Ontzetting bereid hadden te houden. En gewroken had zich het gevolg der uitstooting van de algemeene Daad weg: de Aarzeling, in dit volk sinds tien eeuwen tot een diepe heerschappij over kracht en zwakheid gekweekt, zonder dat de wereld daar rondom nog rijp was voor haar toepassing, haar bekroning en haar winst. In Worms regeerden als Par-nassiem de kooplieden, terwijl zij die meer dan elders in het Rijnland waren begonnen boven den Talmud te wiegelen, aan dit korte intellect dat vaak tot een geest van schrielheid en grofheid kromp, het bestuur hadden overgelaten. Te weinig van de uitzonderlijke scherpte en kracht van vooruitziende fijnheid die noodig was om deze vijandschap te vernietigen, bezaten die bevelende, door hun alles opeischenden handel halfblinde dribbelaars in het leven. En toen de angst zwol na den overval op Speijer, hadden de gevoeligen zich sinds jaren machteloos gemaakt. Als een bolle ontredderen-de wind die het onweer voorafgaat, zoo had een spionnenleger van leugens en ophitsing zich, eerst om Worms heen, dan voorzichtig binnen zijn poorten, tusschen de vatbare burgers en gezellen tegen de Joden genesteld en den wil verminkt van hen die nog waakzaam waren gebleven. Monnik Gottschalk had, na de mislukking in Speijer door den tegenstand van den Bisschop, een nog glorieuser plaats in de leiding van den Rijnlandschen Kruistocht gekregen. Hij zag zijn taak groeien en rijker schitteren en had zich trots tegenover von Leiningen en Willem de Timmerman gesteld, want hij genoot het als een wezenlijken triomf en bekroning van zijn talenten, dat men de leiding van het Vernuft behoefde waar het lichamelijk geweld gefaald had. Met een inspanning waaronder hij zijn lust voelde uitzetten tot een gezwel van vreugde om die volle werkzaamheid van al zijn vermogens, had hij een geheel nieuwen veldtocht van verdachtmaking en opstoking ingezet. In alle dorpen en steden. Breed

204