Simcha, de knaap uit Worms

in Worms, en in verfijnden trots bezat men de Synagoge in romaanschen stijl door den bouwmeester van den Dom, nu twee en zestig jaar geleden, in 1034, verzorgd. Een gedenksteen in den gevel gemetseld berichtte de namen der schenkers, Mar Jacob en zijn vrouw Rachel, die verder hun erfgenamen tot een nauwkeurig onderhoud hadden verplicht. En wat geen andere Rijnstad bezat: een vernuftig ontworpen vrouwenbad, dat de wetsgetrouwheid in haar scherpere betrachting vorm had gegeven, en waarmee de gemeente den eerbied en de bewondering van heel de Joodsche wereld had gewonnen. In de schaduw van dit rijke geestelijke leven, dat minder vlucht van koopmanschap maar ook minder pompeusheid had dan het machtiger Keulen, was het proeven van de familie-samenheid voor Simcha en de zijnen als het oponthoud in een zachte voorvaderlijke vallei geworden, vol vriendelijke lage heuvels van tradities, onder een fijn grijs hemeldak dat geen uitbundige vreugde losliet, maar dat ook niets van het stille ernstige feest verloren deed gaan en de ingetogenheid van het geluk bestendigde. Minder wittebrood, ja, en meer roggebrood; minder vleesch en in plaats van wijn nu moeder’s Mede, maar allengs vanzelfsprekender de fraaie handschriften voor den dag, en na de stille eenzame studies, de levendig gravende redetwisten, die als een edel soort gezelschapsspel de verschillen ontvouwde en de eenheid rijker sloot. In werkelijkheid was hun zuivere bur-gertrots, die van Worms, gestegen. Die had als een onaantastbare ring van sterke zelf-achting, veerend gestaan om de bewegelijkheid van hun verband, en allen, op dat bewustzijn afgestemd, vonden elkaar voller terug na de geefschheid van de kinderjaren. Tot de armen waren zij niet gaan be-hooren: de naaktheid van het gemis had niet dien smartelij-ken inslag door den omgang geworpen die de verbondenheid tegenover de wereld zoo lijfelijk vanzelfsprekend maar ook met angst geladen kan doen zijn. Het overgebleven geld minderde eiken dag en elke mogelijkheid tot opwinding in den wedstrijd om het bezit was buiten het dagleven gesloten. Zoo hadden toch allen een lichten doop ondergaan van die reinheid waarin alle levenskracht, zonder met drogredenen

8

113