De een zijn dood ....

De Beeins waren nette lui.

Tegenover de kleine arme jodenslagertjes, die scharrelden van winter naar winter, ’s zomers in gebrek of zoolang ’t ging, etend van het geld van de hoeren, speelden ze nog de groote kooplui, flinke slagers met drie, vier beesten in de week. Voor de anderen, slagers met geld, enkelen renteniers al, waren ze de fatsoenlijke armoedzaaiers, die met de hoeren in den knoei, sjaggerden van de eene week de andere in, en leenden hij elk, die maar geven wou. Toch werd dat nog voor de kleinen verzwegen, die soms, als iets uitlekte, van een te lang gesarden hoer, een afgezetten geldschieter, of een die het pocherig rondspoog door de Joodsche gemeente, de Beems er mee knepen, nu lachend-intiem, als ze samen handelden, dan venijnig in het openbaar, met den gulzigen haat van door grootspraak getreiterde tobbertjes. Vaak werd er, in het lokaaltje, waar 's Zaterdagsmiddags na koffiedrinken een uur door den Rebbe „geleerd” werd, vóór diens binnenkomst kwartieren lang stil-hevig gevochten, meestal in weerzijdsche kleine uitbarstingen van vijandschap om den broodstrijd, waarmee zij elkaar eindloos bemoeilijkten; om door al dringender, nijpender nauwte van arbeidsveld tot oneerlijkheid neergesjaggerd handelsleven. Die hevige woe-debrakinkjes, opgekropt een heele pijnlijke week, deed vaak den korten rustdag tot een vergalling zijn waar zij bijeenkwamen. En tot de Rebbe eindelijk hen tot zwijgen moest sissen, duurde dat soms voort: opsomming van afgezette boeren, die niet meer leveren wilden: bedrog met gewicht, dat uitgelekt was; oneerlijke onderkooping van vee. Zóó was hun leven bijna heel en al tot gesjagger om brood van adem in adem verworden, terwijl zij elkaar begluipten en begluurden, elkaar’s rustige moment gulzig-heet vervraten en vrouwen en kinderen broodstompjes en noodigste kleeren misgunden.

Zoo, in het allengs verschrompelen van het stadje: ’t inkrimpen der burgerij, al wat geld en jonge kracht had er uit, al wat binnen kwam, uitgerafeld en wrokkend — was daar voor de meesten het leven geworden tot één klein slagveld van