De een zijn dood ....

HOOFDSTUK IX

WOENSDAGSAVONDS, den achtsten Ah, als de groote treurdag, de negende Ah, inging, was Joop naar Sjoel gegaan. Als velen, niet zeer overtuigden, ging het hem dikwijls zoo: in slechten tijd werd hij devoter, zocht hij waarlijk hulp hij zijn god, door ter kerk te gaan vooral, en zijn gedachten, innig soms, te keeren naar gehed. Het was, zooals, naar de hoeken Mozes, Israël deed: wanneer zij met goud en zilver zwaar behangen gingen, gaven zij ervan voor afgodsbeelden, en omangstte hen de kuil van wee en ontbering, dan klaagden hun stemmen lioogop in teedere verootmoediging.

Voor den droefste der vastendagen was alle siersel uit het Bedehuis weggenomen: tapijten, Bielnnakleedjes, voorhang der Arke, het niet hoognoodige licht. Hard en naakt, vreugdeloos en verarmd, rouwde de Synagoge den gedenkdag van Jodendom’s ondergang. De Pedel alleen zat op het bankje langs het hek van de Biemah; op de trap vóór de Heilige Arke zat in zijn zwarten mantel de Rabbijn, met naast zich een enkele kaars, die haar stille weening sidderde binnen de rosbruine lichtgrot langs den onderkant der Arkedeur, langs de trappen, en het gebogen lichaam van den man. Zacht mompelneuriënd, als voor zich heen, zong hij den grooten somberen Jercmia-klaagzang door de halflichte Synagoge. Nu en dan. hij hartstochtelijker smartstijging van een vers, zwol zijn stem breed uit tot ingebonden galmend jammeren, of wrong zijn geluid tot het schokkend ontladen van een leed dat nauwelijks meer verkeeren kon. De weinig mannen, verspreid tusschen de bruin-effen, langs de witte wanden gebouwde banken, zaten stil-verdoken voor hun hoekjes, en zuchtten van tijd tot tijd een enkel woord mee. In de kennis der overgangen van gelatenheid en van heftige smart, wiegelden zij dan de bovenlichamen. Op de galerij hoven, waar vijf, zes gaskaarsen brandden, doolden eenzaam de donkere hoeden van een paar enkele uitzonderlijk vroome vrouwen. Van de heide jonge Rosensteins. die nooit kerkgang ver-

140