De gouden kroon van Beieren

tenen die door Joden waren vertaald of met Hebreeuwse letters overgebracht: de Parsival, Schmied Wieland, Tristan und Isolde; Claus Wysse en Philipp Kolm uit Straszburg hadden de Jood Samson Pine bedankt voor zijn medewerking aan de vertaling van de Parsifal uit het Frans! Charitz en Kalman mokten die eer af in hun verwerping: de Jood had van het gebied van de Christenen-geleerdheid ver te blijven, zoiets in huis te hebben en te lezen was of men zwijnenvlees eet. Charitz was het meest bedrukt van de drie; terwijl zij tussen de mesthopen van Trier liepen, waar op de hoeken van de straten grote vuren tegen besmetting onderhouden werden, kwamen de klachten los over hun wankel bestaan, en moest Fantin wel de grilligheid van het door God bestuurde lot in hun aandacht op-roepen om hen de hoop te brengen op de verandering die elk uur kon komen. Was het dan ook niet anders geweest?

Alle handwerk was de Joden toegestaan geweest, 250 jaar geleden nog, en alle rust en gelijkheid. Akkerbouw, wijnbergen, koophandel, met eigen schepen op de rivieren, alle ambten. Bittere fronsen riepen die woorden op bij Charitz: hij had de neiging terug te wijken naar zijn eenvoudig bestaan, van weelde en eerzucht ver; hij wist nog niet dat zijn huis al door Christenen bewoond was, en dat hij voorlopig in Zalt-Bommel niet zou worden toegelaten en er ook geen vrouw of kind meer had te zoeken.

In zijn sombere zwijgen geloofde hij dat er toch eens een dag moest komen, waarop het vrede zou zijn voor allen, al kon hij zich die nog niet voorstellen zonder zijn bedrijfje en een sobere glans van persoonlijke welstand. Kalman gromde een paar voorzichtige woorden van ongerustheid over Michaels verwachting omtrent hun aanwezigheid bij het verschijnen van het Pand en het bezegelen van de overeenkomst. Fantin intussen, opgelucht na het bezoek dat althans geen nederlaag voor hem gebracht had, weerde hun bezorgdheid af: Weel kan