De gouden kroon van Beieren

hun hoofden als uitdagende belachelijkheden te paard over de wegen. De tocht moest wel een doorlopende bijeenkomst worden van bespiegeling, klacht en bitterheids-ontlading, en de vele ontmoetingen van het Christelijk levensbeeld langs al die wegen, door die dorpen en steden, droegen hun als zuinige vergoeding veel grond aan voor hoon, verachting en zelf-pijnigend leedvermaak. Fantin had voor hen het reisplan uitgezet: voorlopig, en misschien uitsluitend, zou de Rijn hun naaste en minst gevaarlijke begeleider zijn. In de belangrijke steden daarlangs, waar de Joden eens, tot de eerste Kruistocht twee en een halve eeuw tevoren, hun erkende en voortvarende handelsnederzettingen hadden — zouden de drie een paar deelnemers bezoeken en óf henzelf of hun aandeel in de grote Lening meenemen naar Straszburg. Gesprekstof te over: dat levendige en nu machtig lijkende verleden van Keulen, Mainz, Worms, Speier en zoveel andere steden. Rijke gemeenten, die daar met de gezeten kringen van de Christelijke Poorters bevriend waren. Met één slag uit het voortschrijdende lot van de volkeren, in enkele weken tijds, was dat alles door een wilde zijtak van het Kruisvaardersleger vernietigd, en nooit meer was het Joodse leven daar in die vorm hersteld, want de Christenen hadden zich, los van het oorspronkelijk kerkverbod, meester gemaakt van de handel, en de Joden waren met de knuppel van de Wet in de ambtelijk gesmade maar overigens bont bezette hoek van de woeker gedreven. Voor de drie reizigers hing de bloeddamp van die massa-moorden, de eerste van een lange reeks tot gister toe, nog in de lucht boven de Rijnlandse grond, want geen Jood in heel dit werelddeel, die niet de herdenkingen, de klaagzangen en de ziels-gebeden kende om die duizenden die in de lente van het jaar 1096 waren omgebracht. Bladzijden van wanhoop, van afgronden in verplettering. Heilige bitterheid van de spijt tegen het heilig woeden van de vernietigers. Schreeuwen om wraak in