De gouden kroon van Beieren

de Landsheren, de Stadsmeesters, houden met hun heerschappij de beide bouwsels in evenwicht en het volk in bedwang, en lossen de gevaarlijke schommelingen op zolang het hun mogelijk is, en nuttig. Tot aan de laatste trede toe aan de ene kant, lenen zij uit, dat zijn, in Fantin’s eigendunkelijke voorstelling, de Joden, en enkele Lombarden en Italianen; tot aan het onderste bezette plankje ter andere zijde, nemen de Christenen geld op: Keizer, Bisschop, Hertog, Graaf, Ridder, burger en arme boer, en geven panden af en rente. Ook Fantin is opgegroeid in dat koorddans evenarende kansenspel, het enige spel om brood en zelfhandhaving dat hem is toegestaan. Hij weet velen boven zich, en nog enkelen beneden zijn plaats, en hij wil vertrouwen. Hij praat, aan de ruw-houten tafel met het rekenraam, uit het vrijwel verzorgde haar van zijn neerhangende knevels die in de kortgeknipte bruinige baard verlopen, uit het intelligente en toch onwetende gezicht met de scherpe, niet grote neus en de grijze ogen, waaromheen de on-onderbroken glimlach schijnt te leven. Hij praat tot het kleine slanke meisje dat vóór hem staat op de met wit zand bestrooide houten vloer in het kale maar schone vertrek; zij moet zwijgen en zij zwijgt ook, terwijl zij zich rekenschap geeft van zijn schranderheid en ervaart dat hij niet zonder kinderlijkheid is. Hij merkt een werkelijk-heids-zin in haar die hem onzeker maakt en in verdediging zet. Een ezelsmeid is zij zeker niet, dat weet hij nu al, ook zonder zijn schatting van die daad: haar vader in Tiel op te geven, haar zuster bij de misdadige timmerman achter te laten en als enige rest van het verongelukte gezin zijn woning te bereiken. Overigens weet men weinig van eikaars levensbeeld, het verband bestaat in twee of drie maal. een brief in enkele jaren, tenzij er onmiddellijke zakenbelangen zijn, en die ver-wijderdheid brengt de noodwet mee van elkaar te aanvaarden, behoudens het gevecht tussen scherp tegengestelde naturen.