De gouden kroon van Beieren

en hij later in Francia, grote zaken gedaan. (Zij weet wat die zaken waren en zij gelooft dat de mannen zich graag gewichtig voordoen, en niet het minst tegenover de vrouwen aan wie zij willen bevallen; zij eet haar glimlach op, en monstert haar oom Fantin terdege: alles mooi en wel, hij is en blijft de onbeminde oom van haar jeugd). En vandaar, vertelt hij met hardnekkigheid tegen haar stille weerstreving in, nu ruim vijfentwintig jaar geleden, was hij met alle lotgenoten heen mogen gaan, nu weer uit Francia en ook al weer met een afkoopsom die de meesten van hen tot bedelaars had gemaakt.

‘In Francia/ wilde zij aan het woord komen, behalve om zich te laten gelden, om van haar familie te vertellen en hem te kennen te geven dat zijn lotgevallen niet de enige van hun wereld waren, want het scheen haar toe dat hij daar zeker van was.

‘In Francia/ herhaalde hij en sneed haar woorden af, omdat hij uit dat vrouwelijk geworden en verstandige gezicht onwelkome waarschuwing verwacht en nog vecht voor zijn mannelijk overwicht. ‘Languedoc moest zevenenveertig duizend pond bijdragen, omdat men de Joden daar niet met de melaatse Christenen samen had omgebracht, die beschuldigd waren van opzettelijke aansteking.’

Onkel Fantin was monter geworden; hij zweeg over de omzwervingen in Zwitserland, maar vertelde haar alsof het iets nieuws was, dat hij vijf jaar geleden in Neustadt bij een vervolging was ontkomen.

Zij staat, klein maar kaarsrecht in haar lange zwarte kleed, blank uit de donkere hoofdkap die haar langs de oren sierlijk omhuift en het glanzend blauwzwart van haar kapsel levend maakt, want het heeft aan beide zijden over de oren een flinke kluwen van golvende krul. Zij staat met evenveel vormelijke eerbiedigheid als duiding; dat is zij wel gewend, feiten te horen herhalen, en wel vooral de gelukkige of triomfantelijke.