In de groote leerschool

54 SAM: GOUDSMIT

zijner jaren denken, en aan den somberen, trooste-loozen dood, die komen zou, eer hij iets van de bevrediging en de weelde genoten zou hebben, waarvan hij in zijn jeugd tot in den mannelijken leeftijd toe zijn deel nog eens had verwacht. En zelfs vaak, in het gasthuis en kort nadat hij daaruit weer thuis gekomen was, had hij bang loopen overdenken of de dood niet wat vroeger te zoeken was — want het scheen zoo ondragelijk-onrechtvaardig nog lang te moeten wachten op zulk een schamele bevrijding van het einde. Och ja, als je alleen was.... maar het ging nog moeilijk, een hongerig gezin den troost en de bemoediging van den vader te ontnemen, door wien het toch in moeizamen gang van het voort-leven bleef zeulen, onder de gebondenheid die de arme schaduw scheen van een ouden vorm der welvarende gedegenheid, een smartlijke schijn en een afmattend-ver-bitterende leugen.

Lijp Gotspe had in zijn vuilen zak gefrommeld en met open mond, doch zonder te spreken, liet hij Chajem een handvol kopergeld zien, vijftig, zestig cent — het v/as gassenedag vandaag. Chajem zag het en zuchtte; wat moest hij doen? Weigeren? Hij had er vaak over nagedacht, het was walgelijk dat gebedelde geld. Maar het was er, en het diende gebruikt te worden. Lijp pleegde het zijn dochter in den schoot te gooien, dat zij er wat van koken zou. En Chajem zweeg, terwijl zij voortliepen de Joden Houttuinen in.

De gloed en de stille glorie van vanmiddag waren nu wel vergleden; hij was vol nijpende pijnlijkheid van dadelijk-hinderenden zorg, om den avond en den Vrijdag van morgen, en den Zaterdag, waarop Sjimmie dan toch Bar-mitswoh worden zou. Toen hij vóór veertig jaar Bar-mitswoh was geworden, was het arm geweest thuis, maar toch, het was feestelijk